Το "μεγάλο θέμα"

 Τι είναι το θέμα της φωτογραφίας.

Σχετικά με αυτό το πρόβλημα έχουν γραφτεί και ειπωθεί πάρα πολλά, αλλά πάντα κάτι μπορεί κανείς να προσθέσει.

 Όντας παλιός –αυτοδίδακτος φωτογράφος θυμάμαι τι φωτογράφιζα στην αρχή (1966-1970).

Όταν ρωτούσα κάποιο παλιότερο, έμπειρο φωτογράφο, ή το φωτογράφο της γειτονιάς ας πούμε, τι θέματα να φωτογραφίζω, έβρισκα τοίχο. Η ζήτηση για φωτογραφίες το 1974 και μετά, ήταν για: θέματα αρχαιολογικού και τουριστικού ενδιαφέροντος, ηλιόλουστες φωτογραφίες με γαλάζιο ουρανό.

Λαϊκές φορεσιές, απόψεις, γεράνια, αυλές, θάλασσα με βάρκες, δρόμοι με γάτες, ευχάριστα αγροτικά θέματα, άγνωστη Ελλάδα, νυχτερινή ζωή, νησιά ήταν αυτά που ζητούσαν οι εκδότες. Η θεματολογία ήταν σε πλήρη εξάρτηση από τις επαγγελματικές φωτογραφικές μηχανές (6Χ6, 10Χ12,5) και τις εφαρμογές (εκτυπώσεις, εκδόσεις, διαφήμιση).

Τότε χωρίζανε θυμάμαι τις φωτογραφίες ανάλογα με το θέμα σε: καλές, ή μόνο για το αρχείο.

Τις άλλες τις σχίζανε, όπως και τα όνειρά μου για τα θέματα που μου άρεσαν.

Σχίζανε φωτογραφίες με συννεφιασμένο ουρανό, αυτές που δεν είχαν απεριόριστο βάθος πεδίου (1/125 και f/16), αυτές που δεν είχανε ανθρώπους, ή έστω έναν άνθρωπο, τις σκούρες, τις λίγο θολές, τις κουνημένες.

Ως τέχνη η φωτογραφία εξαρτάται άμεσα από το διαθέσιμο εξοπλισμό και τη τεχνική. Η θεματολογία είχε άμεση εξάρτηση από: το τύπο της φωτογραφικής, το κράτημα της μηχανής,  το κανονικό συνήθως φακό, το μέγεθος του φιλμ, τις προκαταλήψεις, το συντηρητισμό της εποχής, την αισθητική, και φωτογραφική μας παιδία. Ποια παιδία;

Η πρώτη επιλογή των καταξιωμένων επαγγελματιών ήταν η διοπτική ρεφλέξ 6Χ6.

Οι επιτυχημένοι  και ακριβοπληρωμένοι φωτογράφοι είχαν Hasselblad, ή Rollei Flex. Οι επόμενοι είχαν οικονομικές Γιαπωνέζικες διοπτικές για φιλμ 6Χ6 τις: Yashica, Minolta, τη τσεχική Meopta- Flexaret, ή την Αμερικάνικη Kowa Six (made in Japan).

Το τετράγωνο καρέ φιλμ ουδέποτε το επέλεξα καθώς τίποτα δεν είναι κανονικό τετράγωνο στη φύση. Επί πλέον η σκόπευση γινότανε από επάνω και το «θέμα» έτρεχε να βγει από το κάδρο πάντα προς την αντίθεση πλευρά του (επάνω-κάτω-δεξιά-αριστερά).

Πάντα προτιμούσα τη σχέση 1:1,5 και το φιλμ  35 χιλιοστών, ή αργότερα το άριστο επαγγελματικό 6Χ7.

Αν κρατούσες φωτογραφική μηχανή για φιλμ 35 χιλιοστών, σε έβλεπαν με οίκτο! Εκτός κι αν είχες καμιά Leica γιατί την είχανε ακουστά για τη ποιότητα και το κόστος αγοράς.

Να θυμίσω επίσης πως όλες οι φωτογραφικές, οι φακοί κλπ είχαν τεράστιους δασμούς. Έτσι όλοι τις έφερναν με πρώτη ευκαιρία (λαθραία και συχνά πολύ χρησιμοποιημένες) από το εξωτερικό πριν την αποδοχή της Ελλάδας ως ισότιμο μέλος της Ε.Ε και με ίδιο νόμισμα.

Όταν έγιναν τα ΤΕΙ, πριν την είσοδο στην ΕΟΚ, αποκτήσαμε επί τέλους σχολή φωτογραφίας για τεχνολόγους φωτογράφους. Στους τεχνολόγους φυσιολογικά φαντάζομαι πως εξηγούσαν οι δάσκαλοι τα θέματα και πώς να τα φωτογραφίζουν.

Αλλά κανείς από τους παλιούς φωτογράφους και τους υπάρχοντες συλλόγους δεν ενημερώθηκε για το αν η διδακτέα ύλη περιλάμβανε τη καλλιτεχνική φωτογραφία και μια ποιο ελεύθερη, δημιουργική θεματολογία.

Οι συχνές εκθέσεις φωτογραφίας νέων φωτογράφων, οι σχολές και οι λέσχες φωτογραφίας, ο εκδημοκρατισμός μετά το 1973-74, το λαϊκό κίνημα, οι τουρίστες και οι ξένοι φωτογράφοι, τα φωτογραφικά περιοδικά, οι θαυμάσιες εκδόσεις της Kodak,  άλλαξαν τις απαρχαιωμένες ιδέες για το τι μπορεί να είναι φωτογραφικό θέμα.

Η ψηφιακή φωτογραφία και λίγο μετά το κινητό τηλέφωνο με ενσωματωμένη φωτογραφική μηχανή έφεραν τη πλήρη, σχεδόν, απελευθέρωση.

Παλαιότερα, είχα αναρτήσει ένα κείμενο σε ένα από τα blog που διατηρώ σχετικά με το τι μπορεί να είναι το  φωτογραφικό θέμα. 

 Το θέμα μιας φωτογραφίας λοιπόν, είναι πάντα αυτό που μας δείχνει.

Το θέμα περιέχεται στο κάδρο της, περιβάλλεται από τα όρια, αναδεικνύεται ως φωτογραφικό θέμα από τη στιγμή που θα καταλάβει την επιφάνεια της φωτογραφίας.

Συνήθως θέμα είναι το φως, οι φόρμες, οι σκιές που δημιουργούν οι επιφάνειες της ορατής πραγματικότητας, εξ αιτίας του ότι το υπέροχο φως τους έδωσε τη χάρη του και τις φώτισε!

Αν η λήψη της φωτογραφίας δεν αποσπάσει το υπέροχο είδωλο της ορατής πραγματικότητας, αυτή θα παραμείνει ως  μια ακόμη ορατή-αόρατη εκδοχή της- άποψη, κι όχι ως φωτογραφικό θέμα. Και δεν θα φταίει το φως, ούτε η ορατή πραγματικότητα, αλλά ο φωτογράφος που δεν ένοιωσε τη μαγεία του φωτός.

Κάποιος νεαρός με παρακολούθησε ένα απόγευμα που φωτογράφιζα πλησίασε και με ρώτησε. Μου αρέσουν οι φωτογραφίες, σε παρακολουθώ αλλά δεν καταλαβαίνω τι κάνεις. Μπορείς να μου πεις τι κάνεις και ποιά μηχανή να αγοράσω για να πάρω καλές φωτογραφίες;

Και φυσικά του απάντησα πως η μηχανή είναι το εργαλείο- το όπλο, εσύ είσαι ο δημιουργός που θα κυνηγάει το φως και ότι αυτό σου δείχνει από την ορατή πραγματικότητα.

Και τα μάτια του έλαμψαν!

Είπε ευχαριστώ και χάθηκε. Χάθηκε και το φως από τον απέναντι τοίχο, κι όλα έγιναν σκιά και χάος…

 Το καλλιτεχνικό φωτογραφικό θέμα δεν μπαίνει σε καλούπια.

Αντίθετα το φωτογραφικό κάδρο, μια απλή-εύπεπτη σύνθεση και η σωστή τεχνική αξιοποίησης του φωτογραφικού εξοπλισμού υπακούουν σε κανόνες για τη τεχνική φωτογραφία όπου το σημαντικό θέμα κυριαρχεί ως προτεραιότητα, και πρέπει να αποδοθεί σωστά, να μην αδικηθεί.

Ωστόσο, το εξαιρετικά σημαντικό θέμα, ξεπερνά τη φωτογραφία και το φωτογράφο. Έτσι ο φωτογράφος αναζητά με το φακό του τα μικρά, ταπεινά και ασήμαντα. Όλα αυτά που οι άλλοι προσπερνούν, τα πλησιάζει με ευαισθησία και σεβασμό για να τα αναδείξει ως θέματα και να μας πει αλλά δίχως λόγια:

-κοιτάξτε το μαγικό φως, χαρείτε την όμορφη ταπεινή πραγματικότητα, για να ζήσετε…

Τι είναι θέμα σε μια φωτογραφία, ή, τι θα μπορούσε να  είναι  κατάλληλο για να φωτογραφηθεί και να κρεμαστεί στο τοίχο;

Η απάντηση εξαρτάται από τη φωτογραφική εκπαίδευση, την αισθητική, τα όνειρα, του καθενός.

Φωτογραφίζετε ότι σας αρέσει, ή ότι σας ενοχλεί, είστε ο άρχοντας και ο δημιουργός, ο απόλυτος κύριος που κρατά τη μηχανή.

Μόνος μπροστά στο ορατό θαύμα του κόσμου, κι ο φακός είναι προέκταση του ματιού και της ψυχής.

Για το αν είναι άχρηστο αυτό που επιλέξατε να φωτογραφήσετε, εγώ λέω καλύτερα να είναι «άχρηστο», γιατί εσείς θα το αναδείξετε σε χρήσιμο.

Καλύτερα να φωτογραφίζουμε θέματα μικρά και ασήμαντα, ταπεινά και καθημερινά γιατί εδώ θα βάλουμε όλες μας τις δυνάμεις.

Το μεγάλο θέμα, όπως κάθε μεγάλος (και τρανός), υποχρεώνει το φωτογράφο να πλησιάζει το  ως δούλος και υπηρέτης, όχι ως ισότιμος δημιουργός.

Το ΜΕΓΑΛΟ θέμα

«Το μεγάλο θέμα, ή θα το σεβαστείς, ή θα σε καταπιεί, δύσκολα θα το χειριστείς», σπάνια θα αφήσει την φωτογραφία του να μιλήσει μόνη της, καθώς η δική του η φωνή τα σκεπάζει όλα. Βλέπε φωτογραφίες από πολεμικά μέτωπα, ή φυσικές καταστροφές κλπ. 

"Το μεγάλο θέμα" έχει τη δική του προσωπικότητα, που ίσως είναι ισχυρότερη από αυτή του φωτογράφου.

Για το όμορφο, σημαντικό, και διάσημο πρόσωπο που θα δούμε σε μια φωτογραφία, λέμε πως είναι όμορφο. Δεν λέμε πως είναι όμορφη η φωτογραφία. Έτσι η φωτογραφία γίνεται υπηρέτης του θέματος, κάτι που συμβαίνει συχνά στις καθαρά τεχνικές φωτογραφίες (διαφήμιση, προϊόντα, κατάλογοι).

 Γιάννης Γλυνός

it's for the system JG16F

 

Το φωτογραφικό μου σύστημα: JG16F

 Περάσανε πενήντα χρόνια ασχολίας με τη φωτογραφία.

Γνώρισα πολύ καλά τα φιλμ, τα χαρτιά, τα χημικά, το σκοτεινό θάλαμο, ασκήθηκα και εργάστηκα με πολλά και διάφορα είδη φωτογραφίας.

Με τη ψηφιακή φωτογραφία ασχολήθηκα μετά το 1993.

Έχω δοκιμάσει σε συγκριτικές δοκιμές και αρκετές σημαντικές μηχανές για φιλμ (έως το 1997 αν θυμάμαι).

Στη συνέχεια, έλεγξα επισταμένως σχεδόν όλες τις ψηφιακές από την εποχή των 320Χ200 pixels και τη Casio QV-10 του 1995, μέχρι και τη τελευταία συγκριτική δοκιμή του RAM που ολοκληρώσαμε το Μάιο του 2011.

Έκτοτε ήρθαν τα επάνω-κάτω… και πήρα σύνταξη το 2011.

Τότε διέκοψα αναγκαστικά και οριστικά τις δοκιμές, τις επαγγελματικές φωτογραφίσεις, και την εργασία με αμοιβή. Αφοσιώθηκα στη πραγματική και άδολη ερασιτεχνική φωτογραφία ολοκληρωτικά, κι απαλλάχτηκα…

Δόθηκα αποκλειστικά στη φωτογραφία γιατί μου άρεσε από, «εξανέκαθεν»….δηλαδή από την αρχή.

Από το 2010, είχαν ήδη έρθει στη χώρα μας οι mirorless, οι πρώτες με αισθητήρα 24 Mpixels,  και οι πρώτες με πολλά ISO (25.000) ευαισθησία στο φως που κάνουν περιττή τη χρήση του ηλεκτρονικού φλας.

Μέχρι τέλος του Δεκέμβρη 2022, ο τρόπος που φωτογράφιζα ήταν μια λήψη τη φορά: ψάξιμο, μελέτη κάδρου, σύνθεση, φωτισμός, ρυθμίσεις, έλεγχος, και κλικ.

Στο τέλος μια φωτογραφία όλη κι όλη, ήταν η χαρά πως κάτι κατάφερα.

Καμιά φορά έπεφτε και κλάμα γιατί κάτι στράβωσε.

Πρόσφατα, αρχές Γενάρη του 23, βρήκα σε ένα σκονισμένο ράφι, μια «παλιά» ψηφιακή φωτογραφική μηχανή του 2002. Με περίμενε έρημη και μόνη, θαρρώ.

Θυμήθηκα πως είχε κάτι ιδιαίτερο και ασχολήθηκα μαζί της σαν να την έπιανα πρώτη φορά στα χέρια μου. Προφανώς «ανακάλυψα τα ρηχά τα πιάτα» που είχα ξεχάσει την ύπαρξή τους!

Για την ιστορία, η μηχανή αυτή, είχε συμμετάσχει σε μια συγκριτική δοκιμή του περιοδικού RAM. Μου άρεσε η μεταλλική κατασκευή της και οι δυνατότητες που διέθετε. Αγόρασα τη Nikon Coolpix 4500 τότε.

Ήταν και παραμένει δύστροπη στις ρυθμίσεις, αλλά δεν μετάνιωσα ποτέ, ειδικά σήμερα, Φλεβάρη του 2023.

Τη θεωρώ μοναδική και ανεκτίμητη για το προσωπικό φωτογραφικό μου σύστημα που θα περιγράψω στη συνέχεια.

Μια ακόμη εισαγωγή στο μυστήριο της φωτογραφικής τέχνης.

Μέσα σε τις ειδικές ρυθμίσεις, προγράμματα, επιλογές, δυνατότητες, της Coopix 4500, κρύβεται και μια πολύ «περίεργη» επιλογή-ρύθμιση για 16 συνεχόμενες λήψεις τη μία μετά την άλλη. Συνεχόμενες, αλλά αποσπασματικές της ορατής πραγματικότητας.

Θαρρώ πως είναι μια δημιουργική βόμβα στα θεμέλια της φωτογραφικής συντήρησης!

Αυτές οι 16 φωτογραφίες, που μπορεί να είναι οτιδήποτε ορατό στο «σύστημα», μοιράζονται την πλήρη ανάλυση 2272Χ1704 pixels. Και δεν θέλω γέλωτες, ή μειδιάματα καθώς ήταν μεγάλη ανάλυση για την εποχή της!  Οι δεκαέξι μικρές φωτογραφίες, με το τέλος της έκθεσης εμφανίζονται σε μια φωτογραφία (ένα αρχείο), κάτι σαν… μικρά δείγματα εργασίας.

Από την έναρξη της συνεχόμενης έκθεσης με αυτό το πρόγραμμα, από το πρώτο κλικ δηλαδή, μέχρι και το δέκατο έκτο, και για την ολοκλήρωση εγγραφής του αρχείου στη μνήμη, η μηχανή χρειάζεται 10 σημαντικά δευτερόλεπτα! Αρκεί να κρατηθεί πατημένο το κουμπί που ελέγχει το κλείστρο και όλα τα θαυμαστά από αυτό το συνθετικό συγχρωτισμό μπορεί να συμβούν.

Η αξίας έκθεσης και η εστίαση κουμπώνουν στο πρώτο καρέ. Αυτό είναι καλό και κακό. Αν το κλείδωμα χρησιμοποιηθεί με γνώση του αποτελέσματος, θα είναι υπέρ του φωτογράφου, θα έχει όμορφες εκπλήξεις.

Σήμερα, η ανάλυση των 4 Mpixels που μοιράζεται σε 16 μικρές συνεχόμενες φωτογραφίες, ακούγεται πραγματικά σαν αστείο. Αλλά και έτσι αν είναι, εδώ βλέπουμε μια ανατροπή στα όσα γνωρίζουμε για τη παραδοσιακή φωτογραφική διαδικασία.

Το μυστικό δεν είναι η ανάλυση, αλλά τα 16 συνεχόμενα καρέ σε ένα πλαίσιο, σε μια φωτογραφία, που ολοκληρώνεται μέσα σε 10 δεύτερα του λεπτού!

Πατάμε το κουμπί, κουνάμε τη μηχανή και τέρμα η φωτογραφική συντήρηση και αρτηριοσκλήρωση στην αναζήτηση του «μεγάλου θέματος». Ο χρόνος των 10 δευτερολέπτων, ανάλογα με τη κάλυψη και το πώς θα κινήσουμε τη μηχανή,

άλλοτε είναι λίγος, άλλοτε επαρκεί, άλλοτε περισσεύει. Είναι θέμα πείρας και αίσθησης του τι ακριβώς κάνουμε στην ορατή πραγματικότητα.

Εδώ προκύπτουν 16 μικρά αποσπάσματα του χώρου μέσα σε σύντομο χρόνο, που θα καταγραφούν σε ένα «δεμένο» φωτογραφικό αρχείο. Τα αποσπάσματα αποκτούν οντότητα, γίνονται ένα νέο αυτόνομο φωτογραφικό θέμα, που δεν υπάρχει στη ορατή πραγματικότητα κατ’ εικόνα και ομοίωση της φωτογραφίας που μόλις καταγράψαμε με το φακό της μηχανής.

Η φωτογραφική αποτύπωση της πραγματικότητας γίνεται αποσπασματική και εκπληκτικά πολύπλευρη.

Είναι σημαντικό ότι βλέπω το αποτέλεσμα άμεσα, κατά πώς επέλεξα, στην μικρή οθόνη αυτής της φωτογραφικής.

Και όχι μόνον αυτό, αλλά μπορώ να «παίξω», να δημιουργήσω, να κινήσω ελεύθερα τη μηχανή, ή το φακό, όπως θέλω, όσο γρήγορα θέλω στη διάρκεια της έκθεσης των 10 δευτερολέπτων. Μπορώ να επιλέξω την ασπρόμαυρη λήψη, την έγχρωμη, και άλλα γνωστά ήδη φωτογραφίας.

Κάθε φορά, με κάθε σειρά των 16 καρέ, δημιουργείται ένα καινούριο πάζλ από φόρμες σκιές και φωτός που ξαφνιάζει ευχάριστα.

Για να συνδυάσει κανείς 16 φωτογραφίες με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού επεξεργασίας εικόνας ή φωτογραφιών, απαιτείται υπολογιστής, και πολλές, απρόβλεπτες ώρες  εργασίας. Αυτό θα σημάνει αντίο φρεσκάδα, όχι αυθόρμητο έργο, όχι πρωτοτυπία, αδυναμία επανάληψης δημιουργίας άμεσα με τη φωτογράφηση, και αντίο τύχη.

Την εποχή του 2002 δεν μπόρεσα να καταλάβω γιατί ο κατασκευαστής έβαλε αυτή τη δυνατότητα σε μια ερασιτεχνική κόμπακτ ψηφιακή μηχανή που κόστιζε περίπου 500.000 δραχμές (όχι και λίγο).

Νομίζω, ότι κάποιος Ιάπωνας τεχνικός της Nikon είχε διαβάσει Wittgenstein, αλλά δεν μπορώ να το διασταυρώσω.

Για την ύπαρξη του φιλόσοφου έμαθα αρχές του 2022 από ένα βιβλίο που έλαβα δώρο στη γιορτή μου.

Σχετικά με το σύστημα που περιγράφω εδώ, ανακάλυψα πως το βιβλίο «Tractatus Logico Philosophicus», ενέπνευσε το «Homo Photographicus» και το «Systema Photographica», όμως οι συγγραφείς δεν ήταν αποκλειστικά φωτογράφοι. Ο Wittgenstein, είχε ασχοληθεί λίγο ως ερασιτέχνης φωτογράφος. Όπως και να έχει, οι φωτογράφοι ζούμε στο δικό μας σύμπαν…σκεφτόμαστε και βλέπουμε διαφορετικά.   

Κατά καιρούς (μέχρι το 2010) είχα πάρει πάνω από 1000 φωτογραφίες με αυτό το «μηχανάκι» με αυτή τη ρύθμιση, τις έχω αποθηκεύσει στο δίσκο και στη μνήμη μου.

Μου άρεσε τότε η ιδέα αυτής της αναρχίας, ασυδοσίας και «πλήρους» ελευθερίας και απεξάρτησης από το θέμα, τη γωνία, τη καθώς πρέπει σύνθεση και αντικειμενική-θεματική μόνο φωτογραφία.

Απαλλάχτηκα από τους παλιούς-γνωστούς φωτογραφικούς κανόνες και περιορισμούς, που αντικατέστησα όμως με τους καινούριους. Γιατί ο κάθε δημιουργός αναζητά νέους κανόνες και ιδέες που ανατρέπουν τη πεπατημένη, αρκεί να είναι στα πλαίσια του μέσου που χειρίζεται.

Ε, και άμα τους εξαντλήσει, θα βρει νέους.

Εδώ και χρόνια (από το 2012) διαβάζω διάφορα κείμενα σχετικά με τη φωτογραφία και αναρωτιέμαι αν πραγματικά αυτοί που τα γράφουν έχουν καταλάβει τι ακριβώς μπορεί να προσφέρει η φωτογραφία στο ταλαίπωρο κοινό που επιζεί μέσα στη μιζέρια, τη κακογουστιά, τη καθοδήγηση και τη θλίψη.

Γιατί πραγματικά φωτογραφίζουμε και τι θέματα φωτογραφίζουμε;  

Όλοι δίνουν διαφορετικές απαντήσεις από τη δική τους σκοπιά, και πάντα ανάλογα με την εποχή τους: οι φιλόσοφοι, οι πολιτικοί, οι κοινωνιολόγοι, οι φωτογράφοι, οι τεχνοκριτικοί και οι θεωρητικοί της φωτογραφίας, οι ιστορικοί κλπ. Κάποιοι μιλάνε με σιγουριά για το θανατικό που κρύβεται σε κάθε φωτογραφία. Άλλοι πάλι εξισώνουν τη τεχνική και  τη καλλιτεχνική φωτογραφία σε ένα είδος τέχνης, και τέρμα.

Οι τουρίστες και οι νέοι κάνουν χαρά με την selfie, είναι πανευτυχείς τουρίστες στη ζωή και στη τέχνη! Αυτοί που φωτογραφίζουν αναμνηστικές, υποτίθεται το κάνουν για να έχουν να θυμούνται, ακόμη και τους πεθαμένους, κλπ.

Εγώ αρχικά φωτογράφιζα για να εισπράξω την αμοιβή και να ζήσω προσαρμοσμένος στη προσφορά και ζήτηση. Αλλά γρήγορα κατάφερα να κάνω και το κέφι μου έχοντας δυνατότητα απόκτησης μιας καλής φωτογραφικής μηχανής κλπ.

Στη συνέχεια, ήθελα κυρίως να μπορώ ασχοληθώ με τη μοναδική διέξοδο που μου έδινε χαρά και ικανοποίηση πως δημιούργησα κάτι μόνος μου, αποκλειστικά δικό μου. Αγάπησα τη φωτογραφία, προσπάθησα να μάθω τα πάντα σχετικά με αυτή. 

Για κάποιο λόγο τότε, μου είχαν αρέσει πάρα πολύ οι συνθέσεις αυτές, τα διακοσμητικά ίσως, μοτίβα του απρόοπτου, αλλά δεν έδωσα τότε συνέχεια καθώς θεωρούσα πως δεν θα ενδιέφεραν κανένα λογικό θεατή, με τρόμαζε και η διαδοχή του τυχαίου.

Ούτε και σκέφτηκα τότε να ακολουθήσω μια σειρά σοβαρών φωτογραφικών εξορμήσεων με αυτό το ειδικό τρόπο φωτογράφησης των όποιων θεμάτων θα επέλεγα, ή θα μου «καθόντουσαν». Ίσως ήταν λάθος.

Τότε, (1948-1980) στη χώρα μας κυριαρχούσε η θεματική φωτογραφία με καθαρό γαλάζιο ουρανό  και Ελληνικό φως, το κοινωνικό, ή το βουκολικό θέμα. Για να σας βάλω στο κλήμα, αγαπημένη μηχανή των φωτογράφων ήταν τότε η «καθώς πρέπει» δυοπτική 6Χ6 Rolei Flex.

Αποφάσισα λοιπόν αρχές Γενάρη του 2023, να πάρω πολλές φωτογραφίες μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων των 16 συνεχόμενων καρέ, κουνώντας τη μηχανή (πάνω-κάτω, δεξιά-αριστερά, εμπρός-πίσω για να αλλάζω κάδρο) επιλέγοντας «θέματα» απλά επειδή βρέθηκαν μπροστά μου.

Κουνημένες και «ανόητες» φωτογραφίες! Ανήκουστα πράγματα!

Να όμως κάτι που ανατρέπει την αντίληψή μας σχετικά με το τι είναι θέμα για τη φωτογραφία. Το μικρό και ασήμαντο, γίνεται φωτογραφικό θέμα, απλά και μόνο γιατί η φωτογραφία το αναδεικνύει δίχως λόγια περιττά.

Η μηχανή και η φωτογραφία είναι που δίνουν τη δύναμη στο φωτογράφο να κάνει το μικρό και ασήμαντο «μεγάλο θέμα».

Στη περίπτωση των 16 καρέ σε μια λήψη, το ένα δίπλα στο άλλο, σε ένα κανονικό τετράγωνο μοτίβο, σημασία δεν έχει τι είναι το θέμα. Θέμα γίνεται ότι διακρίνεται μέσα στο μοτίβο.

Εδώ οι φόρμες φώς-σκιά αποκτούν αυτόνομη πορεία και αισθητική αξία απλά και μόνο επειδή «κόλλησαν». Καμιά φορά, η σύνθεση δεν είναι πολύ ισχυρή, άλλες φορές είναι μέτρια. Τις περισσότερες φορές, με λίγη εξάσκηση έχουμε κάτι εντελώς νέο με τεράστιο ενδιαφέρον που απασχολεί όραση και σκέψη για το πώς βλέπουμε, τι φωτογραφίζουμε και πως.

Τώρα λοιπόν ασχολήθηκα κι προσπαθώ να βρω τα όρια του μέσου ξεκινώντας από τις παλιές εμπειρίες της δοκιμής.

Με έπιασε πυρετός για να φτάσω, αν προλάβω, όπου με βγάλει η τροφοδοσία των παλιών μπαταριών που κατάφερα να βρω με ημερομηνία λήξης 2011-14.

Αυτό έγινε στην αρχή, βλέποντας στη συνέχεια τα αποτελέσματα, κατάλαβα πως κάποια «θέματα» και κάποιες γωνίες ήταν περισσότερο συνεργάσιμα και δεκτικά για «δημιουργικές φωτογραφίες». Είχανε αυτό που λέμε: το χάρισμα, ή, τη  φωτογένεια.

Σκέφτηκα πως πρέπει να αρχίσω ένα «project», να φτιάξω ένα «φωτογραφικό σύστημα» έχοντας στη διάθεσή μου τα εξής:

Την ειδική φωτογραφική μηχανή, με το ειδικό πρόγραμμα, ένα κεντρικό σύστημα με ανθρώπινο εγκέφαλο (το δικό μου), που περιέχει τη δική μου έτοιμη βάση δεδομένων, τεχνικών, αισθητικών, προβληματισμών και τεράστιο αριθμό φωτογραφιών που έχω τραβήξει, έχω δει και τις θυμάμαι.

Σκέφτηκα ότι όλα αυτά μπορεί να τα χειριστεί η αφεντιά μου με μυαλό και χέρι ελεύθερα από κανόνες και προκαταλήψεις σχετικά με το τι είναι θέμα, φωτογραφία, τέχνη.

Προσέξτε πως δεν αναφέρω ποτέ τη λέξη «εικόνα», γιατί η φωτογραφία, δεν είναι εικόνα, δεν είναι ζωγραφιά.

Τα μικρά αποσπάσματα του χώρο-χρόνου, το ένα δίπλα στο άλλο, χωρίς κενά, έβλεπα πως δημιουργούσαν απίστευτα, όμορφα μοτίβα με μικρές φωτογραφίες μέσα σε μια φωτογραφία -κάδρο, όπου το ένα χρειαζότανε το άλλο για να υπάρξει. Κάτι σαν τη κοινωνική μας διαπλοκή (ο ένας χρειάζεται τον άλλο, και δεν γνωρίζουμε με ποιο θα ταιριάξουμε από πριν).

Μου άρεσαν τα πρώτα αποτελέσματα, βρήκα σαν το μικρό παιδί ένα καινούριο «παιχνίδι».

Μεγάλωσα με την ιδέα της straight photography, αυτό κυριαρχούσε τότε. Θεώρησα αρχικά το αποτέλεσμα του «συστήματός μου» ότι δεν συμβαδίζει με το τίτλο της καθαρής φωτογραφίας, όπως δηλαδή βγαίνει από τη μηχανή.

Ναι, αλλά τις φωτογραφίες 16 καρέ σε μία, τις δημιούργησα με γνώση, εξοπλισμό, και εμπειρία χρησιμοποιώντας μόνο τις δυνατότητες του μέσου, άρα;

Φυσικά πουθενά δεν μεσολάβησε υπολογιστής και επεξεργασία παρά μόνο για την αποθήκευση στο σκληρό δίσκο. Είχα την αίσθηση πως ήταν κάτι εντελώς καινούριο.

Βρήκα αναφορές, και καταχώρηση στον παγκόσμιο ιστό, και βιβλία, και φωτογράφους, και φιλόσοφους (Wittgenstein), και ξένους, και Έλληνες που έχουν ασχοληθεί με το είδος εισάγοντας «καινά δαιμόνια» σχετικά με το τι είναι η λογική και η φιλοσοφία πίσω από τη τεχνική. Ξεθάρρεψα.

Συχνά θέλουμε μια επιβεβαίωση, για να πιστέψουμε πως αυτό που τολμάμε, το έχουν κάνει κι άλλοι, πως δεν είμαστε μόνοι, δεν είμαστε τρελοί, εκτός τόπου και χρόνου.

Όλα αυτά ήταν άγνωστα σε εμένα πριν. Βρήκα αρκετή πληροφορία στο WWW και σε κάποια βιβλία που αγόρασα κατά τη καραντίνα αλλά δεν είχα προλάβει να τα διαβάσω. Αρχικά μου είχε φανεί «βαριά» γνώση η φιλοσοφία του Wittgenstein. Τη θεώρησα απόμακρη για τη φωτογραφία που πρέπει να είναι εύκολη, προσιτή στο κοινό.

Αλλά πάλι, εγώ είμαι «κοινό»; ή μήπως είμαι αυτό που γνωρίζω, δηλαδή είδος προς εξαφάνιση;

Δηλώνω αυτοδίδακτος φωτογράφος και πάλι. Το 2002 αλλά και αρχές Φλεβάρη δεν ήξερα, δεν φανταζόμουν σε τι μπορεί να χρησιμεύσει η παλιά Coolpix με τα 16 συνεχόμενα καρέ. Με δεκαέξι παράθυρα στο χώρο και το χρόνο στρυμωγμένα-κολλημένα σε μια φωτογραφία, σε ένα καινούριο παράθυρο, θα μπορούσα να δημιουργήσω;

Αν όταν άρχισα να ασχολούμαι με τη φωτογραφία, υπήρχε αυτή η δυνατότητα πληροφόρησης, μάθησης, εξοπλισμού, σχολές, λέσχες φωτογραφίας, βιβλία, περιοδικά, blog, ψηφιακή τεχνολογία, αναρωτιέμαι σε ποιο σημείο εξέλιξης θα είχα φτάσει το δικό μου προσωπικό φωτογραφικό σύστημα JG16F.

Δεν νομίζω να υπάρξει άλλο σύστημα με το δικό μου καθώς ως γνωστό, είμαι ένα μικρό κέντρο του σύμπαντος, αλλά προς εξαφάνιση. Και ναι, είμαι μετριόφρων!

Το δικό μου «σύστημα» είναι υβριδικό:

Η φωτογραφική μου μηχανή είναι μια Coolpix 4500 σε άριστη κατάσταση που δεν παράγεται πλέον εδώ και χρόνια, λειτουργεί με μπαταρία λιθίου 2CR5 6V, κάρτα μνήμης CF.

Εγώ λειτουργώ με: αέρα, νερό, λίγη τροφή, δυο καφέδες /ημέρα, χαπάκια για τη πίεση, οράματα, μουσική, και πολλές φωτογραφίες. Χρειάζομαι επαναφόρτιση 8-9 ώρες ύπνο για κάθε 10-12 ώρες λειτουργίας. Αν μείνει ελεύθερος χρόνος διαβάζω φωτογραφίες.

 

Ευχαριστώ.