Αποφασιστική στιγμή είναι...

Η τώρα, η ποτέ.

 

Τι ακριβώς συμβαίνει όταν παίρνουμε μια φωτογραφία την αποφασιστική στιγμή;

Έχει νόημα να συνεχίσουμε να στοχεύουμε προς τις συντεταγμένες του χώρου όπου πριν ένα ελάχιστο κλάσμα του χρόνου συνέβη κάτι φωτογραφικά ανεπανάληπτο;

Αν ξαναπάμε στο ίδιο σημείο, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, μπορεί να συμβεί η ίδια συγκυρία;

Και αν ναι, η αποφασιστική στιγμή ποια θα είναι;

Μπορώ να αραδιάσω πολλά ακόμη ερωτήματα, ωστόσο παραμένει, και θα παραμένει για καιρό η μοναδικότητα του παραδείγματος της κλασσικής πλέον φωτογραφίας του A.C. Bresson.

Μια πρώτη ανάγνωση της φωτογραφίας.

Αναφέρομαι στην ασπρόμαυρη φωτογραφία του 1932 με τον ιπτάμενο και προς άμεση προσγείωση άνθρωπο πάνω από τα νερά, για να μη βραχεί!

Εύκολα προσέχει κανείς διάφορα στοιχεία πεσμένα που εξέχουν από την ακίνητη επιφάνεια του νερού.

Μήπως κρύβεται κάτι κάτω από την επιφάνεια που θαρρεί πως βλέπει ο θεατής;

Η φαντασία και η αισθητική επιτρέπουν πολλαπλές προσεγγίσεις σε αυτή τη φωτογραφία δρόμου που καταγράφει και την θολή ατμόσφαιρα στο βάθος.

Ο ίδιος ο φωτογράφος έχει αφήσει ένα μικρό βιβλιαράκι με τίτλο «η αποφασιστική στιγμή», με τις γενικότερες σκέψεις του και τους προβληματισμούς του για την φωτογραφία. Ωστόσο, την αποφασιστική στιγμή τη προσπερνά διακριτικά!

Απόκτησα πρόσφατα αυτό το βιβλιαράκι, αλλά δεν βρήκα κάτι ξεκάθαρο και αποκλειστικό για την αποφασιστική στιγμή. Σκέφτηκα πως η αποφασιστική στιγμή προέκυψε από φιλολογικές αναλύσεις τεχνοκριτικών και θαυμαστών του. Έτσι είπα να το πάω στα άκρα, να πω την άποψή μου, όσο μου κόβει…

Ξεκαθαρίζω πως δεν είμαι κυνηγός της αποφασιστικής στιγμής με κάθε τίμημα, ή της άμεσης φωτογραφικής δράσης. Μου αρέσει η μελέτη, το ψάξιμο, η διαδικασία, και τέλος η δράση. Όχι Μότσαρτ, αλλά Μπετόβεν (κατά κάποιο τρόπο).

Θαυμάζω το φώτο-ρεπορτάζ, αισθάνομαι δέος για αυτό το είδος φωτογραφίας αλλά «δεν κατέχω πράμα» και έχω ελάχιστες φωτογραφίες δράσης.

Θα προσπαθήσω λοιπόν να καταθέσω τις δικές μου σκέψεις από την «ανάγνωση» της συγκεκριμένης φωτογραφίας.

Η ανάλυση της φωτογραφίας του A.C. Bresson.

Βλέποντας τη φωτογραφία, σκέφτηκα ότι η αποφασιστική στιγμή δεν είναι αυτή που δείχνει. Είναι η αμέσως επόμενη, που εννοείται, που λογικά ο άνθρωπός μας θα πατήσει στο νερό, με ότι θεαματικό ακολουθήσει, κι ότι ήθελε προκύψει.

Αποφασιστική είναι η στιγμή και ο αέρας που αναπνέει ο φωτογράφος, η σκέψη, η παρατήρηση, η ολοκληρωμένη γνώση του τι μπορεί να κάνει η φωτογραφία και τι όχι.

Το τακούνι του υποδήματος (του θέματός του), απέχει ελάχιστα από την επιφάνεια του νερού.

Είναι προφανώς οριστικό και αναπόφευκτο, είναι το πεπρωμένο του να πατήσει στο νερό, αλλά δεν είναι το καταληκτικό που θα έρθει. Ίσως ακολουθήσει κάτι ποιο δραματικό, επεισοδιακό, θεαματικό. Μας εισάγει στο επόμενο κλικ…που δεν έγινε.

Ίσως και η αμέσως επόμενη λήψη να έδινε μια αποφασιστική φωτογραφική στιγμή, με τα νερά να πετάγονται, σαν να έχει πέσει πέτρα, σκέφτομαι.

Σήμερα με τα 10 ~24 καρέ / δευτερόλεπτο θα ήταν εύκολο να ληφθούν περισσότερες φωτογραφίες. Όμως μετά από ψάξιμο, ίσως και πάλι καταλήγαμε στην αρχική στην οποία αναφέρομαι.

Το ερώτημα είναι: μπορούσε να πάρει τότε ακόμη μια φωτογραφία άμεσα;

Η απάντηση είναι σίγουρα ΟΧΙ, με τίποτα.

Και να γιατί. Ο ρυθμός «συνεχόμενων» λήψεων με αυτό το μοντέλο είναι μετά βίας μια λήψη κάθε 2~3 δευτερόλεπτα. Το όπλισμα κλείστρου και προώθηση φιλμ γινόταν με ρόδα, κι όχι μοχλό. Η ρύθμιση των μέτρων εκ νέου με το χέρι, έπρεπε να φέρει πάλι το σκόπευτρο στο μάτι και να συνθέσει, να συμπέσουν τα είδωλα στο τηλέμετρο, αλλά το «το πουλάκι θα είχε πετάξει»!

Τεχνολογικά, ήταν κάτι ανάλογο με ένα εμπροσθογεμές κυνηγετικό όπλο (βολή κατά βολή)!

Στην επόμενη λήψη, ο ιπτάμενος ήρωας θα είχε προσγειωθεί στο νερό! Θα ήταν εκτός συνθετικής θέσης, ίσως και να είχε αντιληφθεί το φωτογράφο.

Άρα πρέπει να δεχτούμε ως δεδομένα: την επισήμανση του φωτογράφου, την επιλογή του, τα μέσα της εποχής του, και αυτή τη φωτογραφία του ως ιδανική αποφασιστική στιγμή, για την εποχή του.

Σημασία έχει εδώ πως ο φωτογράφος, γνωρίζει πλήρως τις δυνατότητες του μέσου (φωτογραφικής μηχανής και της φωτογραφίας), έχει βάλει πλέον τις βάσεις της φωτογραφίας δρόμου και του ρεπορτάζ.

Γνωρίζουμε ότι ο φωτογράφος είχε προτίμηση σε αυτό το είδος φωτογραφίας, έχει αφήσει και πολλές ακόμη (αν δεν τις έχετε δει όλες).

Η φωτογραφία αυτή, δείχνει ακόμη μιαν ανθρώπινη απόπειρα πτήσης με άδοξο τέλος, προφανώς. Είναι η στιγμή ακριβώς που καταγράφεται μια «ηρωική» διάθεση εξόδου του ανθρώπου από τη παγίδα του φωτογραφικού κάδρου που έστησε ο φωτογράφος μας.

Η θέση του «θέματος» μέσα στο κάδρο, δεν είναι ίσως η ιδανική συνθετικά, είναι όμως δραματικά ισχυρή, επιτείνει την δράση. Ταυτόχρονα, δείχνει πως δεν υπάρχει έξοδος από το παρόν και σωτηρία.

Το πάω μακριά; Θα το πάω και πιο πέρα.

Ο χρόνος του κλείστρου δεν σταματάει πλήρως την κίνηση, την επισημαίνει με το ελαφρύ φλουτάρισμα. Σε αντίθεση με το φόντο που είναι στατικό, καθαρό και παγιωμένο, η ανθρώπινη φιγούρα δείχνει τη κίνηση, τη δράση, τη μετάβαση προς ένα «τέλος», μια προσγείωση στο νερό.

Βλέπουμε επομένως μια «χαμηλή πτήση» με ένα τέλος που μαντεύουμε εξ αιτίας της αποφασιστικής στιγμής.

Οι τεχνικοί κανόνες: νετ και φλου, αντιστρέφονται καθώς το σημαντικό είναι λίγο θολό, αλλά το υπόβαθρο είναι ξεκάθαρο (για την φωτογραφική εποχή του), ικανό να βαστάξει-υποστηρίξει τη δράση. Κάτι σαν το χορό «τσάμικο».

Ο άνθρωπος ης φωτογραφίας, δεν είναι πουλί, έχει προορισμό.

Το κάδρο δεν είναι άψογο (σύμφωνα με τους γνωστούς, καθολικούς κανόνες, και τη χρυσή τομή). Οι περισσότεροι θα τραβούσαμε με τη μηχανή κρατημένη οριζόντια. Τυπικά πάντα και λογικά, το κράτημα θα ήταν οριζόντιο κι όχι κάθετο.

Στη φωτογραφία βλέπουμε μια προσπάθεια για ηρωική έξοδο της φιγούρας, με επιλογή 24Χ36 χιλιοστά κάδρου, με  όρθιο κράτημα της φωτογραφικής, πράγμα που προσδίδει περισσότερη ένταση, δράμα, αστάθεια.

Η αποφασιστική στιγμή θα μας μετέφερε διαφορετική αισθητική προσέγγιση αν το κάδρο ήταν οριζόντιο, αν ο άνθρωπος είχε συλληφθεί στο ξεκίνημα της «πτήσης» του, αρκετά πιο ψηλά πάνω από τα νερά, αν ήταν στη μέση, ή στη χρυσή τομή του κάδρου, ή αν ήταν ξεκάθαρη η φιγούρα και νεταρισμένη η φόρμα. Ωστόσο ακόμη και το ύψος πάνω από τα νερά, δείχνει μια μέτρια φυσική κατάσταση, ο άνθρωπός μας δεν είναι αθλητής σίγουρα.

Η λήψη έχει γίνει με μια χειροκίνητη ελαφριά φωτογραφική των 35 χιλιοστών, όλα έχουν ρυθμιστεί με άριστη τεχνική γνώση, κρίση και σοφή απόφαση ώστε να προκύψει αυτή η φωτογραφία, στο κλάσμα χρόνου ακριβώς που έπρεπε.

Όλα αυτά δεν γνωρίζουμε με σιγουριά αν τα είχε κατά νου ο φωτογράφος, ή αν αναγκάστηκε να φωτογραφίσει με τον τρόπο που το έκανε. Όμως μετράει το αποτέλεσμα.

Τεχνικές λεπτομέρειες και εικασίες.

Το φιλμ του δεν γνωρίζω τι ευαισθησία είχε, όμως λογικά, την εποχή εκείνη μάλλον κυκλοφορούσε φιλμ με 25 ASA (ISO). Αυτό προφανώς επέβαλε το άνοιγμα φακού να είναι μεγάλο (ανοικτό) καθώς και o χρόνος έκθεσης να είναι αργός. Ο φακός είχε άνοιγμα f από 3,6~18 (σχεδόν f4~f16 σήμερα). Δηλαδή όχι και τόσο φωτεινός σε σχέση με τους σημερινούς, αλλά καλός για την εποχή του. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν φωτογράφοι που αναζητούν και πληρώνουν για ένα ανάλογο φακό πολλά χρήματα.

Τα προσφερόμενα τεχνικά στοιχεία της φωτογραφικής, εύκολα οδηγούν σε σημείο αποτυχίας την έκθεση είτε λόγω θολώματος (χρόνος έκθεσης), είτε ρηχού βάθους (ανοιχτό διάφραγμα), ή λάθος υπολογισμό απόστασης. Όσο για τον επαρκή και σωστό υπολογισμό του φωτισμού υποθέτω ότι ήταν θέμα πείρας. Δεν γνωρίζω αν είχε τότε φωτόμετρο χειρός, και προφανώς δεν είχε. Τα πρώτα φωτόμετρα χειρός εφευρέθηκαν-κατασκευάστηκαν αργότερα .

Δεν γνωρίζω αν και το κουτάκι του φιλμ της εποχής είχε κάποιες οδηγίες του τύπου: φως ημέρας τόσο, συννεφιά τόσο, βαριά συννεφιά τόσο, καλοκαίρι τόσο, κλπ

Δεν γνωρίζω επίσης εμφάνιση (χημική σύνθεση), χρόνους επεξεργασίας, και τύπο φιλμ.

Γνωρίζω πως το οριζόντιο κλείστρο της φωτογραφικής έχει λειτουργήσει σαν καπατζές (κλουβί παγίδα για πουλιά), αλλά ο χρόνος έκθεσης δύσκολα να ήταν 1/60 του δευτερολέπτου. Αυτό σημαίνει επίσης ανάγκη για πολύ σταθερό κράτημα, ή σταθεροποίηση της φωτογραφικής με κάποιο τρόπο.

Το φως από ότι βλέπουμε στη φωτογραφία είναι πρωινό (κόντρα), υπάρχει ελαφριά υγρασία. Είναι χειμώνας αν κρίνω από τα ρούχα, άρα μιλάμε για πλάγιο χειμωνιάτικο φως μιας πόλης που είναι βορειότερα από τις δικές μας.

Αυτό μας δείχνει σήμερα, για 100 ISO, στοιχεία έκθεσης f8 ~ 8/11 και χρόνο κλείστρου 1/125 για ανάλογο φωτισμό (περίπου).

Αν υπολογίσουμε την πολύ μικρότερη ευαισθησία του φιλμ της εποχής (ίσως 25 ISO), με δυσκολία βγάζουμε χρόνο κλείστρου 1/60. Την επαρκή έκθεση τη σώζει ο κόντρα φωτισμός και οι ανακλάσεις (ουρανός και νερό είναι σαν καθρέφτες).  

Η αγαπημένη του Leica με «κανονικό» φακό 50 χιλιοστών ήταν το μοναδικό του όπλο. Για την ιστορία, το κλείστρο έδινε χρόνους: πόζα, 1/20, 1/30, 1/40, 1/60, 1/100, 1/200, 1/500 του δευτερολέπτου.

Τα κλάσματα αυτά σήμερα ακούγονται εξωπραγματικά, περίεργα. Ωστόσο ήταν μια «φωτοπαγίδα» που λειτουργούσε άμεσα με το πάτημα του κουμπιού από το χέρι, και το μυαλό του φωτογράφου.

Η φωτογραφική του δεν είχε δυνατότητα για πολλά καρέ / δευτερόλεπτο. Είχε μόνο ένα καρέ με χειροκίνητη προώθηση του φιλμ (ρόδα, όχι μοχλός) και ταυτόχρονο όπλισμα του ριντό. Μιλάμε για οριζόντια διαδρομή και έλεγχο για την ακρίβεια που έβγαινε μόνο από την τάση του ελατηρίου.

Χειροκίνητη η εστίαση, η έκθεση, όλα βήμα-βήμα προς το ελεγχόμενο αποτέλεσμα.

Μου θυμίζει τη παγίδα της αράχνης! Το βέλος του Πάτροκλου!

Η απελευθέρωση του κλείστρου σε αυτές τις μηχανές, είναι άμεση.

Ο μηχανισμός επιτρέπει την άμεση λήψη με τη πίεση του δείκτη.

Ο χρόνος υστέρησης, (lag time) είναι σχεδόν μηδενικός. Δεν υπάρχει απολύτως κανένας επεξεργαστής με τον οποίο θα μπορούσε η μηχανή να υπολογίσει για να εκθέσει το φιλμ στο φως (θέμα χρόνου επεξεργασίας και απόκρισης των ηλεκτρονικών και αυτόματων μηχανισμών που απλά, δεν υπήρχαν).

Σήμερα για να γίνει κάτι ανάλογο, ο φωτογράφος χρειάζεται μια ηλεκτρονική κατασκευή με ταχύτατο επεξεργαστή, φακό με ταχύτατο σύστημα αυτόματης εστίασης και ίριδας, εξελιγμένο λογισμικό, ικανή τροφοδοσία, που σημαίνει και βάρος , που οδηγεί σε μια μεγάλη σε όγκο, ακριβή SLR, ή ,μια dSLR με πολλά καρέ / δευτερόλεπτο.

Ή, να λειτουργήσει με εντελώς χειροκίνητες ρυθμίσεις «πρόγραμμα Μ» τη φωτογραφική.

Αντί αυτού, ο A.C. Bresson το 1932 είχε αυτή τη Leica μια «μινιατούρα ακρίβειας». Έπρεπε να τα προβλέψει, υπολογίσει και ρυθμίσει όλα…

Σχόλιο: η φωτογραφική του 1932 ήταν Leica II, range finder. Καθώς δεν υπήρχε ενδιάμεσος καθρέφτης, ο φακός ήταν στην ελάχιστη απόσταση από το φιλμ με απόδοση οξύτητας σχεδόν σαν αυτή των σημερινών mirorless σε σχέση με τις dSLR. Αλλά ο «λευκός φακός» δίχως βελτιωτικές επιστρώσεις, που εφαρμόστηκαν αργότερα, είχε εντελώς διαφορετική πλαστικότητα από τους σημερινούς. Η μηχανή είχε ενσωματωμένο τηλέμετρο που έκανε τον υπολογισμό απόστασης αργό και δύσκολο (έπρεπε δυο είδωλα να συμπέσουν με τη περιστροφή του δακτυλίου εστίασης του πτυσσόμενου φακού.

Η ακρίβεια κάδρου του οπτικού σκοπεύτρου ήταν σχετική, οπότε από το αρχικό φιλμ κάποια χιλιοστά κάδρου ήταν αόρατα καθώς η θέαση στο 100% κάλυψης του κάδρου ήταν ανέφικτη.

Τίποτα όμως δεν αφέθηκε στη τύχη, είχε προβλέψει ακόμη και το άλμα του ανθρώπου. Αναζητούσε όμως ανάλογες φωτογραφίες, και θυμάμαι αυτή στη Σίφνο με το κοριτσάκι ανάμεσα στα στενά.

Ωστόσο, είναι ο άνθρωπος που πετάει πάνω από τα νερά, που έγινε ήρωας στη φωτογραφία του αυτή, που έγινε το σύμβολο της αποφασιστικής φωτογραφικής στιγμής.

Μια φωτογραφία = χίλιες λέξεις;

Με τίποτα! Απλά είναι η φιλολογία. Θα μπορούσα να γράψω ολόκληρο βιβλίο και ήδη έως εδώ είναι 1800!

Δια ταύτα λοιπόν.

Η αποφασιστική στιγμή δεν είναι κανόνας, γνωρίζει, αλλά δεν αποδέχεται τους κανόνες ο φωτογράφος.  Σίγουρα δεν μπορεί να βρει εφαρμογή σε όλα τα φωτογραφικά θέματα. Όμως προκαλεί το δημιουργό να πάρει θέση και να καταγράψει την ορατή πραγματικότητα, που τραβάει το μάτι του θεατή σίγουρα.

Όποιο θέμα αλλάζει θέση στο χώρο, έχει δηλαδή κάποια κίνηση μέσα στο κάδρο μας, προδιαθέτει και προετοιμάζει για μια πιθανή αξιόλογη φωτογραφία την αποφασιστική στιγμή, αν όλα πάνε καλά φυσικά. Την αποφασιστική στιγμή της φωτογράφησης, υποχρεώνεται ο φωτογράφος να εκθέσει το φιλμ, ή τον αισθητήρα, κι αν δείξει τη φωτογραφία του, να εκτεθεί κι ο ίδιος για αυτό που είδε και επέλεξε. Να πάρει θέση πρέπει και να δείξει την δική του άποψη. Δεν είναι αστείο αυτό στις ημέρες μας.

Η αποφασιστική φωτογραφική στιγμή μπορεί να είναι μια είσοδος σε μια κατάσταση, ή μια έξοδος από αυτή, κάτι δραματικό, ή ανεπανάληπτο, μια γροθιά στο στομάχι, ή ένα τρυφερό χάδι στη κεφαλή μας, μια μισοτελειωμένη πρόταση, ή εισαγωγή για το τέλος που έρχεται άμεσα.

Σε μια φωτογραφία τοπίου, με ένα άδειο ουρανό, ένα ήσυχο ορίζοντα, καδραρισμένη με ευρυγώνιο φακό, όπου τίποτα απολύτως δεν συμβαίνει και δεν κινείται, είναι απίθανο να μας βρει η αποφασιστική στιγμή.

Εδώ η αποφασιστική στιγμή είναι ακριβώς αυτό, η ηρεμία, που όμως διαρκεί, και δεν είναι στιγμιαία, άρα δεν υπάρχει αποφασιστική στιγμή ανάλογης έντασης με αυτή της φωτογραφίας που βασανίζω από την αρχή.

Για μια κατά πάσα πιθανότητα αδιάφορη φωτογραφία κατά άλλα, η αποφασιστική στιγμή που θα συμβεί το καταληκτικό και ανεπανάληπτο, μπορεί να σημάνει και την ηρωική της ένταξη στις φωτογραφίες-αριστουργήματα. Αρκεί φυσικά να προβλέψει σωστά ο φωτογράφος τη στιγμή αυτή. Μπορεί να περιμένει μια ζωή να το πετύχει, κι αν μια στιγμή κοιτάξει αλλού, να συμβεί αυτό το μαγικό και ανεπανάληπτο  θαύμα. Περιμένοντας την αποφασιστική στιγμή, που ίσως και να μην έρθει άμεσα, ο φωτογράφος δεν μπορεί ποτέ να χαλαρώσει, ούτε να ξεκουραστεί. Ικανοποίηση και προσωρινή ανάπαυση δίνει μονάχα η φωτογραφική επιτυχία.

Κυρίες και κύριοι, η αποφασιστική στιγμή χρειάζεται και λίγη τύχη ώστε να μην αλλάξει πορεία το «θέμα» μέσα στο πλαίσιο ακριβώς την αποφασιστική στιγμή που θα χαθεί.

Είναι η αποφασιστική στιγμή της φωτογραφίας, όπου κάτι απλό, μικρό, κοινότυπο, καθημερινό, ίσως αδιάφορο, θα αιχμαλωτισθεί και θα περάσει σε μια άλλη διάσταση, όπου ο χρόνος σταματάει να τρέχει.

«Άπαξ και δια παντός»!

Όσο αντέξει η φωτογραφία στην αισθητική μας και το χρόνο, το ασήμαντο, απλό, κοινότυπο και καθημερινό, θα αποκτήσει ηρωισμό. Ο δημιουργός γνωρίζει τι κάνει σίγουρα, αλλά δεν μπορεί να προβλέψει πλήρως, πέρα από την αποφασιστική στιγμή της λήψης της φωτογραφίας, και τη δική της αυτόνομη πορεία μετά, όταν τυπωθεί, αναρτηθεί, ή δημοσιευθεί.

Ένα λοιπόν από τα υπέροχα μυστήρια της τέχνης κρύβεται πίσω από κάθε αποφασιστική φωτογραφική στιγμή. Και δεν είναι όλοι οι φωτογράφοι που μπορούν να έχουν ανάλογα οράματα, ή να αναζητούν ανάλογες δημιουργικές προκλήσεις. Πόσο μάλλον να προσπαθήσουν να φωτογραφίσουν με ανάλογη μηχανή.

Κι όμως, υπάρχουν ακόμη λίγοι αιθεροβάμονες στο πλανήτη μας που τολμούν!

Μπορεί φωτογραφικά να συμβεί οπουδήποτε, σε οποιονδήποτε και να μην έχει μαζί του φωτογραφική μηχανή, η να κάνει λάθος ρυθμίσεις, ή πιο απλά, να κοιτάξει αλλού για ένα κλάσμα 1/125 του δευτερολέπτου.

Σήμερα με τις υπέρ-αυτόματες φωτογραφικές μηχανές να πετυχαίνουν 12~24 καρέ/ δευτερόλεπτο, οι αποφασιστικές στιγμές ειδικά στο αθλητικό ρεπορτάζ , είναι πλέον θέμα επιλογής σωστής θέσης  και εξοπλισμού, ώστε να υπάρχει άνετη παρακολούθηση του θέματος για τις συνεχόμενες λήψεις. Γιατί δεν μπορεί, κάποια από όλες θα είναι η επίλεκτη. Αρκεί ο φωτογράφος να βρεθεί μπροστά στο θέμα. Αρκεί όμως;

Υπάρχει σήμερα πληθώρα φωτογραφιών που έχουν ληφθεί την αποφασιστική στιγμή, υπέρ-προσφορά θα έλεγα. Έτσι η ιστορική, μουσειακή, εμπορική και αισθητική αξία μιας φωτογραφίας της αποφασιστικής στιγμής, περιορίζεται κατά μια έννοια, ανταγωνίζεται άπειρες άλλες. Δεν παύει να μας εντυπωσιάζει όμως. Είναι θέμα χρόνου και θέματος αν θα μείνει στην ανθρώπινη συλλογική μνήμη μια φωτογραφία και δεν αρκεί μόνο η αποφασιστική στιγμή. 

Να το θέσω διαφορετικά.

Άλλη αξία έχουν οι σπάνιες αποφασιστικές φωτογραφικές στιγμές της κλασσικής φωτογραφικής εποχής, και άλλη οι σημερινές.

Έχουμε όμως και ένα κόλλημα με το παλιό, το κλασσικό, το διαχρονικό, που τελικά καταλήγει στο μουσείο!

Σήμερα (2022) οι κυνηγοί-φωτογράφοι είναι πολλοί, καλά εκπαιδευμένοι, διαβασμένοι και ανάλογα εξοπλισμένοι.

Έτσι κάποιες φωτογραφίες του αθλητικού ρεπορτάζ εύκολα παγιδεύουν το βλέμμα μας. Όταν δείχνουν αυτό που πριν από πενήντα χρόνια ήταν σχεδόν αδύνατο να φωτογραφηθεί με τα διαθέσιμα μέσα (εποχής), μας αναγκάζουν να σταθούμε και να δούμε.  Τεχνολογικά δεν υπήρχαν οι μεγάλοι και βαριοί τηλεφακοί με τη μεγάλη φωτεινότητα και το ρηχό βάθος, ούτε ταχύτητες κλείστρου 1/2000 η 1/4000 κλπ.   

Όσο για εμένα;

Αποφασιστικές στιγμές καταγράφονται πολλές πριν την «αποκάλυψη και τη δραματική φωτογραφική λήψη».

Βασικά οι κρίσιμες αποφάσεις αρχίζουν πριν τη λήψη και είναι (με σειρά προτεραιότητας κατά τη κρίση μου): 1) επιλογή κάδρου- αναλογίες πλευρών (24Χ36 χιλιοστά, 6Χ6, 6Χ7, 6Χ9, ή 10Χ12,5 εκατοστά),   2) επιλογή τύπου μηχανής, 3) φακού, 4) θέμα  5) ώρα της ημέρας- φωτισμός, 6) γωνία και απόσταση, 7) θέση, 8) σύνθεση, 9) τεχνική έκθεσης, και 10) κανόνες (για να γνωρίζουμε τι παραβαίνουμε).

Για εμένα, αποφασιστική στιγμή για τη φωτογραφία, είναι ακόμη και αυτή που παρά τη πλήρη ετοιμότητα μου, θα επιλέξω να μη πάρω μια φωτογραφία για να μην ενοχλήσω, πχ μια μητέρα από  το θηλασμό του βρέφους. Αλλά εσείς δεν θα τη δείτε αυτή τη φωτογραφία, μου αρκεί που την είδα εγώ. Την αποφασιστική στιγμή όμως την έζησα σε όλο της το μεγαλείο. Και αυτό, είναι μόνο ένα από τα πολλά που προσφέρει η φωτογραφία σε εμάς τους μικρούς και ταπεινούς επιβεβαιώνοντας την αξία της ως δημιουργικού μέσου και για το ευρύ κοινό.

Η πραγματική δύναμη του δημιουργού είναι να μπορεί να αναγνωρίζει και να επιλέγει την αποφασιστική στιγμή που θα επέμβει, ή που δεν θα επέμβει.

Κατά τα άλλα; Ζήτω οι αποφασιστικές στιγμές!

Γιάννης Γλυνός