Θυμάμαι, έμαθα να μη ξεχνώ!

 

Εκπαίδευση made in Greece

 Η χαμένη γενιά, η δωρεάν εκπαίδευση, και η αποκτηθείσα «γνώση» μου.

 *Το κείμενο αυτό γράφτηκε τον Ιούλιο του καυτού 2024.

Συγκεκριμένα, άρχισα να το γράφω 2 Ιουλίου, το πότε θα τελειώσω τις αναθεωρήσεις είναι άγνωστο. Είναι μια προσωπική εμπειρία, αναμνήσεις, και κάποια προσπάθεια καταγραφής της εκπαίδευσης στη χώρα μου όπως την έζησα. Είναι απολογισμός για το πως η δωρεάν εκπαίδευση επηρέασε τη ζωή μου, τη σκέψη μου, και τις δεξιότητές μου. Είναι, μια κατάθεση ψυχής, όπως θα έλεγε κι ο φίλος μου Αντώνης.

Καλή είναι πάντα η πρόθεση, όμως η μνήμη μου κάνει άλματα…όπως και η σκέψη μου, δεν τιθασεύονται για να μπουν στη σειρά, δεν εκπαιδεύονται  για να βγάλουν μια πειθαρχημένη, σωστή σχολική έκθεση ιδεών.

Η μνήμη μου, κάνει πολλά flash-back. Συχνά μεταπηδά από θεματολογία σε θεματολογία με μικρή συνδεσιμότητα ως προς το κεντρικό θέμα, πχ κινηματογραφικές ταινίες σε συσχετισμό με καθημερινές ειδήσεις και σχόλια, σχετικών ή άσχετων.

Ίσως ποτέ να μη μπορέσω να βάλω σε σειρά, να επιβάλω όρντινο στη σκέψη και στη μνήμη μου, αντί να πετούν από εδώ και από εκεί, σαν ελεύθερα πτηνά θαρρώ…Για την ιστορία, άρχισα να περνάω από το κόσκινο και να σχολιάζω σε βάθος όλα όσα προσπαθούσαν να βάλουν στο ξερό μου το κεφάλι από τη πρώτη γυμνασίου! Αδυναμία συγκέντρωσης; Μπα, δεν νομίζω…Πολυεπεξεργασία θα έλεγα…multi tasking το λένε.

 Γεννήθηκα λοιπόν το 1948, τον Ιούνιο, στο Θησείο.

Σχολείο πήγα τις δυο πρώτες τάξεις του δημοτικού σε ιδιωτικό, ήταν κοντά στο παλιό μας σπίτι στο Θησείο. Είναι χρόνια που δεν έχω περάσει απέξω από το ερείπιο. Από το 2013 για την ιστορία.

Τις επόμενες 4 τάξεις τις έβγαλα στο 36^ο δημόσιο σχολείο (στην οδό Μεθώνης), στους πρόποδες του λόφου Στρέφη, στα Εξάρχεια.

Περπάτησα εκεί πριν τους αναρχικούς...  

Υπήρχαν πολλά παλιά φτωχόσπιτα γύρω, ίσως και να ήτανε παλιά αρχοντικά που γέρασαν, και έπεσαν, ή τα έριξαν.

Εκεί, στη 3^η και 4^η τάξη, πως λέμε της τύχης τα γραμμένα; «Έτυχε» να έχω δασκάλα τη κυρία Φωφώ. Την είχε δασκάλα και η μητέρα μου όταν ήταν μαθήτρια του τότε δημοτικού!

Λίγα χρόνια μετά, την είχε δασκάλα και η αδελφή μου,  στη 3^η και 4^η τάξη τη κυρία Φωφώ.

Ναι, μάλιστα, την ίδια δασκάλα!  

Έξι χρόνια διαφορά είχαμε με την μικρή μου αδερφή την Ελένη.

Το πρόσωπο αυτό, η διαχρονική Φωφώ, έγινε σημαντικό για τη ζωή μου, και τη μόρφωσή μου, ήταν εξαιρετική εκπαιδευτικός (την έχω σημείο αναφοράς για την εκπαίδευση και υπόδειγμα δημόσιου υπάλληλου).

 Αλλά έχουμε και συνέχεια…

Αυτή η γυναίκα, διαισθάνθηκε γρήγορα τι θα μπορούσα να γίνω μεγαλώνοντας. Είχε προβλέψει περίπου το είδος εργασίας πως θα έκανα, δηλαδή κάτι σχετικό με: φόρμες, εικόνες, σχήματα, δημιουργία, χρώματα, πηλό, καλή τέχνη, επικοινωνία ίσως.

 Είχε πει στη μητέρα μου πως είμαι φύση δημιουργική και καλλιτεχνική, ικανός για τη σχολή καλών τεχνών, ή κάτι σχετικό.

Ήταν αυστηρή, δίκαιη, με αγαπούσε ιδιαίτερα, αλλά δεν το έδειξε ποτέ μπροστά στα άλλα παιδιά.

Η Φωφώ, έγινε σημείο αναφοράς της υποχρεωτικής μου εκπαίδευσης. Θυμάμαι πως ήταν εποχή που ότι ακούγαμε, και όπως μιλάγαμε, έτσι και το γράφαμε στο δημοτικό. Τουλάχιστο προσπαθούσαμε.

Έζησα λοιπόν μια περίοδο τριών σημαντικών εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων.

Στο δημοτικό ξεκίνησα με την ομιλούμενη του δρόμου, της γειτονιάς, των κοινωνικών συναθροίσεων των μεγάλων, όπου εμείς τα παιδιά λόγο δεν είχαμε, δεν τολμούσαμε να μιλήσουμε!

Πέρασα στη καθαρεύουσα στο γυμνάσιο. Ήτανε κάτι σαν αρχαία Ελληνικά λίγο ποιο σύγχρονα όμως. Ακουγότανε αυτή γλώσσα αρκετά αστεία στο δρόμο, μάλλον κανείς δεν τη μιλούσε, κι αν τη μιλούσε οι άλλοι γελούσανε!

Πχ πώς να πεις στο μπακάλη του 1963:

- Εύχομαι καλήν ημέραν αγαπητέ παντοπώλα. Η μήτηρ μου θα ήθελε ολίγας σαρδίνας, ημίσεαν οκά φασίολους, και ο πατήρ μου μίαν οκάν οίνον!

Γελάτε; ή μήπως, μειδιάτε διακριτικά; Ο διορθωτής κειμένου δεν δέχεται αυτές τις λέξεις, του είναι «άγνωστες» σήμερα!

Και ποιο πέρα, την αποκάλυψη και τα τέσσερα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης, (μετάφραση των εβδομήκοντα) πόσοι τα κατανοούν σήμερα;

Κι όμως η επίσημη θρησκεία του κράτους μας, στηρίζεται στο Ιερό Ευαγγέλιο, ορκιζόμαστε σε αυτό, και σε κείμενα που δεν κατανοούμε πλήρως.

Όμως, από την άλλη, ποιος θα έμενε να ακούσει στην εκκλησία το ευαγγέλιο της Κυριακής στη καθομιλουμένη του 2024;

Θα έλεγα, άλλο γλώσσα, άλλο ακούσματα, και τελικά;

Είμαι μικρός ακόμα, θα μάθω.

Συνέχισα να εκπαιδεύομαι με τον οραματιστή Παπανούτσο (μια αναγκαία μεταρρύθμιση που δεν ολοκληρώθηκε ως να τελειώσω το λύκειο). Η νέα μας γλώσσα, θα, ήταν κάπως πλησιέστερη στη τότε «δημοτικιά», θα, ήταν ας πούμε, η γλώσσα του πολιτισμένου δρόμου! Όχι γλώσσα της εργατιάς και των λούμπεν.

Αλλά. Γλωσσικά επικράτησε (1965 ~ 1974) ξανά η καθαρεύουσα. Από την σημαντική μεταρρύθμιση του οραματιστή, λίγα επέζησαν: δωρεάν εκπαίδευση, ακαδημαϊκό, 50 απουσίες μόνο, δωρεάν εγγραφή και βιβλία, υποχρεωτική εκπαίδευση 9 ετών κλπ. Όμως, ήταν μια αρχή.

Τον πολέμησαν σκληρά και άδικα το κύριο Παπανούτσο οι αντιδραστικοί. Φτάσανε κάποιοι αρχιμανδρίτες να θέλουν να τον αφορίσουν!

Τα έζησα, τα θυμάμαι, και από τότε κατάλαβα πως άλλο θρησκεία, άλλο δόγμα, και άλλο εκκλησία! Αν κατάλαβα λάθος, λυπάμαι, ήταν, αστοχία της εκπαίδευσης.

Η τότε δημοκρατική κυβέρνηση και το κόμμα εξουσίας δεν έβγαλαν τη τετραετία.

Αν θυμάστε, είχαμε τις απεργίες, το ξύλο, την αποστασία, το φοίνικα του 1967, κλπ, κλπ.

 Η «μαύρη αντίδραση» επανέφερε τη καθαρεύουσα, πριν βγει από την αίθουσα!

Αργότερα, καταλήξαμε μετά τη μεταπολίτευση (1974), στο σημερινό ατονικό, πολυτονικό, μονοτονικό κλπ, με 3-4 πρότυπα ISO για χρήση στο WWW, και με το Μπαμπινιώτη να προσπαθεί να μας μάθει Ελληνικά σήμερα ακόμη και μέσα από τα «παράθυρα».

Αλλά εγώ είχα πλέον απαλλαγεί από την εξουσία των καθηγητών και της δημόσιας εκπαίδευσης.

Αν με ρωτήσετε, δηλώνω ξεκάθαρα πως «τα Ελληνικά είναι πολύ δύσκολη γλώσσα». Εγώ προφανώς και δεν τη κατέχω καλά παρά τα όσα έχω γράψει, έχω πει, και έχω μάθει στις μεταρρυθμίσεις. Γράφω λοιπόν κατά πως μου κατέβει! Γράφω όπως σκέφτομαι δηλαδή.

Καταγράφω εδώ τη δυσκολία της γλώσσας μας και των τριών μεταρρυθμίσεων. Είναι δύσκολη η γλώσσα μας, αλλά φταίμε και εμείς, καθώς άλλα λέμε , άλλα εννοούμε και άλλα καταλαβαίνουν οι ακροατές , ή συνομιλητές μας. Πραγματική Βαβέλ λοιπόν.

Λέω μερικές φορές: Βρε μπας και σκέφτομαι λάθος;

Είναι ίσως που διαφωνούμε απλά για τη διαφωνία, και έχουμε άποψη επί παντός θέματος.

Τώρα, καθημερινά, στο Internet, προωθούν δίχως ντροπή-αιδώ-τσίπα (το ίδιο μου κάνει) τα αλαμπουρνέζικα με τις ασύλληπτες ξενούρες, τις ξενέρωτες, αρκεί να είναι πρωτότυπες και να ακούγονται κάπως...όλα δημοκρατικά και ανεύθυνα, αρκεί να είναι τα θέματα «πιασάδικα», να προσελκύουν τα κλικ., και εμμέσως τη διαφήμιση! Όλα είναι πλέον έσοδα-έξοδα.

Μιλάμε πλέον για τη πολυεθνική γλώσσα του WWW όπου οι ελληνικές λέξεις λιγοστεύουν διαρκώς. Εγώ δεν κατανοώ τι γράφουν; ή οι άλλοι δεν διαβάζουν τι γράφουν;  Η τεχνητή νοημοσύνη μας έλειπε!

Ωστόσο υπάρχουν πάρα πολλές καινούριες ξενικές λέξεις που χρήζουν επειγόντως μετάφραση εις την Ελληνική του σήμερα.

Ε, λοιπόν δοκίμασα να εγκαταστήσω τα Windows 10 ή και 11 στα Ελληνικά, αλλά οποία έκπληξη! Ήθελα εσωτερική μετάφραση για πάρα πολλές εντολές για να καταλάβω τι ήθελε να πει πχ η εντολή: «έναρξέ με».

Είχα και άλλα ευτράπελα όμως καθώς ήδη η Αγγλική ορολογία των υπολογιστών, κι όχι μόνον, έχει εισέλθει για τα καλά στο πετσί μας. Άντε να βγάλεις άκρη με τη γλώσσα μηχανής αν δεν την έχεις διδαχτεί.

Χάνουμε τη γλώσσα μας, αλλά κουτσά-στραβά επικοινωνούμε με τους ξένους μας περιγραφικά με τη γλώσσα του σώματος, με κινήσεις, και διαδραστικά με τις μηχανές. Είμαστε έξυπνοι, ευτυχείς και χαρούμενοι αν η δράση μας επί του πληκτρολογίου, ή,  του ποντικιού έτυχε σωστής απόκρισης της μηχανής και του λογισμικού.

Αυτά που διαβάζω στα ιστολόγια της συμφοράς, της παραπληροφόρησης, και της ανευθυνότητας είναι εξοργιστικά!

Είπαμε, υπάρχει το χάσμα των γενεών, αλλά τώρα έχουμε και της γλώσσας.

Συχνά ρωτάω τα παιδιά μου τι σημαίνει ο τάδε, όρος, πχ η έκφραση:

- Αυτό, έγινε «viral», ή,  αυτή η «influencer» πήγε εκεί κλπ

 

Κατανοώ πως κάτι έγινε, κάτι άλλαξε ιδιότητα, αλλά σε τι; Η λέξη μου ήταν άγνωστη, δεν είχα καμιά εικόνα για την ουσία και την έννοια.

Καταγράφω και άλλη μια λεπτότατη απόχρωση δημοκρατικής συμπεριφοράς από τα μέσα και τη διαφήμιση προς τον έλληνα ραγιά και χρήστη:

- Κάνε εκείνο! Κάνε το άλλο, αγόρασε, απόλαυσε, ψήφισε, κλείσε τραπέζι, πλήρωσε, ντύσου, γδύσου, κοιμήσου, διάβασε, πιες, διασκέδασε, κλπ.

Η προστακτική κυριαρχεί στο λόγο.

Το προσέξατε;

Kαι το δεχόμαστε!

Αλλά έτσι μαθαίνουμε στην υποταγή δίχως να το καταλάβουμε. Προστακτική = Δούρειος ίππος για ποιο σοβαρές αλλαγές…

Όλα αλλάζουν και γίνονται ακατανόητα για τις περασμένες ΕΣΟ- ή Σειρές (γενιές). Ακόμη και για έναν που έχει περάσει τόσες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, και έχει μάθει τα περισσότερα αγγλικά από βιβλία και ταινίες, το πρόβλημα είναι μεγάλο.

Για να σπάσει τώρα η σοβαροφάνεια, μέσα στα εισαγωγικά, μεταφέρω από αναμετάδοση και από μνήμης τα λόγια γυμνασιάρχη της εποχής  1964 περίπου, στη Πάτρα.

-«Μερικοί τινές νέοι, των οποίων τα ονόματα γνωρίζομεν, κυκλοφορούν ανά τας οδούς και τας ρίμας της πόλεως ταύτης, τσιγαρίζοντες. Αν μάθουμε ποιοι είναι θα τιμωρηθούν!».

Ούτε ο καθηγητής, ούτε ο αναμεταδότης είναι εν ζωή σήμερα.

Τότε όμως, ο αναμεταδότης, οι νέοι μας γενικά, φορούσαν πηλήκιο! Μετά τις οκτώ ήταν μέσα στο σπίτι τους, ειδικά «αι κορασίδες επέστρεφαν νωρίτερα με τη δύση του ήλιου».

Σήμερα οι νέοι μας, δίχως ωράριο, διαχέουν ηχορύπανση με τα φορητά HiFi και τα κορίτσια από κοντά και μπροστά σε όλα (ισότητα το λέμε). Η πλειοψηφία  των νέων κάνει χρήση του κοινού πλέον υποκοριστικού «μακάκα» (είδος πίθηκου), αντί του ρε φίλε!

 

Πίσω στην παιδική εποχή του δημοτικού.

Μετά την εγγραφή μου στο δημοτικό σκολειό και τις αρχικές συστάσεις, ήρθε και η γιαγιά μου να δει τη δασκάλα.

Θυμήθηκαν τα παλιά από την εποχή που η Φωφώ είχε μαθήτρια τη μητέρα μου.

Είχαν τσακωθεί τότε, γονιός εναντίον εκπαιδευτικού (πληροφορία επιβεβαιωμένη εκατέρωθεν).

Ασυμφωνία παιδαγωγικής διαδικασίας, λέω σήμερα.

Ολίγη απλή αριθμητική εις το πρόγραμμα προς ώρας, δεν βλάπτει:

Υπολογίζω για την ιστορία, 1948 που γεννήθηκα +6=1954 όταν «ήμανε» στη 1^η δημοτικού.

Το 1922 ήταν η χρονιά που γεννήθηκε η μητέρα μου + 7, ή +8 χρόνια περίπου όταν είχε την ίδια δασκάλα. Άρα υπολογίζω 1930 πρέπει να ήταν η πρώτη φορά που η Φωφώ διδάσκει την οικογένειά μου (πρέπει να ήταν φρέσκο - διορισμένη).

Ήταν 1956-57 όταν εγώ είχα δασκάλα τη γνωστή σας πλέον Φωφώ.

Η ζωή γράφει τα δικά της σενάρια!

 Άνετα αυτή η ιστορία του νεώτερου Ελληνισμού θα γινότανε σήμερα ίσως ένα εξαιρετικό σίριαλ αν το αναλάμβανε ένας καλός σκηνοθέτης.

Τα σκηνικά δεν θα ταιριάξουν εύκολα χρονικά, καθώς πέρασαν σχεδόν 70 χρόνια (έτη). Τίποτα παλιό δεν απόμεινε, όλα δόθηκαν αντιπαροχή.

Μας είχε βάλει και έκθεση η Φωφώ με σχετικό θέμα, θυμάμαι.

Την έχασα για πολλά χρόνια τη Φωφώ, αλλά τη θυμόμουν σαν δασκάλα.

Είχα απολυθεί από την ΕΑ αρχές του 1973.

Το 1974,  τον Ιούλιο, ξανά πίσω στην ΕΑ επιστρατευμένος για 15 ημέρες, άρτι αφιχθείς από διακοπές στις τότε παραδεισένιες Ιο και Σαντορίνη, του 1974, εγώ εδώ, κι ο Αττίλας στη Κύπρον μας.

 Τέσσερα χρόνια μετά, ήμουν καινούριος επαγγελματίας φωτογράφος.

Πρέπει να ήταν ανάμεσα 1978-1979 όταν  βρήκα ξανά τη Φωφώ μπροστά μου.

Τα της σύντομης και ευχάριστης επανασύνδεσης…*

* αν βιάζεστε πηγαίνετε ποιο κάτω στο 1963.

Σε φιλικό κατάστημα φωτογραφικών, γνώρισα έναν νέο που μου πούλησε τότε μια φωτογραφική μηχανή την οποία δεν τη χρειαζότανε.

Πήγα σπίτι του για να τη παραλάβω, και βρέθηκα μπροστά στο θάμα!

Αναγνώρισα στο παλιό ξύλινο χαγιάτι τη Φωφώ, τη παλιά, καλή μου δασκάλα.

Ήταν εκεί, γερασμένη, αλλά όρθια, μια εύθραυστη πλέον λεβεντιά, σαφώς κουρασμένη!

-Βρε δασκαλίτσα* μου! Τι κάνεις!  (προσέξτε το υποκοριστικό*)!

Μια φωνή με «κρακελάρισμα» με ρώτησε διστακτικά γεμάτη απορία.

-        Μα, ποιος είσαστε;

Ενός λεπτού σιγή, και ξανά!

-        Ποιος είσαι;

Πώς να με θυμάται; όταν την είχα δασκάλα της έφτανα λίγο ποιο πάνω από τη μέση, ήμουν παιδάκι, και ήταν πολύ ποιο ψιλή τότε. Ήμουν νεαρός άνδρας με μουστάκι και μούσι και μπόλικο μαλλί (νέος της εποχής).

Η Φωφώ ξεχώριζε τότε σαν φάρος, και ήταν ένας φάρος γνώσης , σεβασμού και εμπιστοσύνης, όπως ήταν μέσα στη τάξη!

Ήταν γριούλα τώρα, συνταξιούχος. Δεν ήταν η αυστηρή, λεβέντισσα γυναίκα που ήξερα και που αγαπούσαμε, αλλά και τη φοβόμαστε, καθώς ήταν και το πρώτο μπόι!

Ο χρόνος την είχε μεταμορφώσει, τη προετοίμαζε για το μεγάλο τελικό ταξίδι.

Τη πήρα αγκαλιά και τη φίλησα, σαν να ήτανε η γιαγιά μου.

Τώρα είχα το ίδιο ύψος με τη Φωφώ!

Της είπα ποιος είμαι, και πως είμαι φωτογράφος και γραφίστας!

Η  συγκίνηση δεν περιγράφεται…πως θα μπορούσε;

Δεν είμαι λογοτέχνης, απλά προσπαθώ να κατεβάζω μνήμες στο χαρτί, σαν να τραβώ ακόμη φωτογραφίες στο φιλμ.

Άστραψε το βλέμμα της δασκάλας, χάρηκε, δάκρυσε.

Το παιδί της, κοιτούσε έκπληκτο! Ήταν τότε δόκιμος ανθυποσμηναγός στη ΕΑ, και στην εφεδρεία.

Ποιος να το περίμενε ότι μετά τόσα χρόνια, η ίδια γυναίκα-σύμβολο μητέρας, εργαζόμενης και δασκάλας θα στεκότανε όρθια να γεφυρώνει τις γενεές!

Λίγους μήνες μετά, πέρασα ξανά από το παλιό σπίτι των Εξαρχείων για να τη δω.

Το σπίτι; απουσίαζε!

Το παλιό, ζεστό και γραφικό, ξύλινο δίπατο, είχε δοθεί αντιπαροχή, είχε ισοπεδωθεί. Κανείς εκεί γύρω δεν ήξερε τι απόγινε η Φωφώ, ή το παιδί της.

Ο επόμενος δάσκαλος της 5^ης τάξης ήταν κάτι σαν, βασανιστής.

Σκληρός άνθρωπος, βάρβαρος, λάθος δάσκαλος, και δεν θέλω να πω περισσότερα, ή να θυμάμαι…

«Το πέμπτο το γυμνάσιο, τριώροφη καλύβα, κτίστηκε την εποχή του ένδοξου Αννίβα»!

Μετά ένα χρόνο (μετά το τέλος του δημοτικού) πήγα στο 5^ο γυμνάσιο Αθηνών για τις 3 πρώτες τάξεις, και μετά για τη πρώτη λυκείου= 4 έτη συνολικά.

Εδώ άλλαξαν πολλά.

Η πρώτη τάξη ήταν δύσκολη, κάτι σαν στρατός, και φυλακή, και σχολείο συνάμα. Σοβάρεψε η εκπαίδευση!

Από το πρώτο μάθημα, έμαθα να γίνομαι αόρατος, να μη με θυμάται κανείς. Τη πρώτη ημέρα εκεί, έλαβε χώρα τρομερός κρεμμύδο-πόλεμος! Είχαμε κάποια θύματα και ένα τσουβάλι κρεμμύδια σκορπισμένα στην «τεράστια» αυλή του πέμπτου!

Εκεί είχα καλούς σχετικά βαθμούς, αν και ήταν «σφιχτοί» οι καθηγητές, αλλά καλοί άνθρωποι. Αν έγραφες και έλεγες μάθημα, «αν είχες μάθει καλά το μάθημά σου», η ανταμοιβή ήταν σίγουρη και ενθαρρυντική.

Επομένως; Συνεταξάμην, αναγκαστικά.

Το 1963, το Μάιο, δολοφονείται ο Γρηγόρης Λαμπράκης από το παρακράτος. Η μαθητική κοινότητα και η κοινωνία έγιναν καζάνι που βράζει. Όχι πως ήταν ήσυχη πριν, αλλά.

Στο «σκολειό» όμως όλα ήταν κανονικά. Σχεδόν.

Γιατί σχεδόν; Γιατί εντελώς κανονικά δεν θα το έλεγα. Η κοινωνία ήταν μουδιασμένη, ο λαός οργισμένος.

Όταν  άρχισε η άλγεβρα έμεινα πίσω. Όλα τα άλλα μαθήματα ωστόσο μου άρεσαν, διάβαζα όλα τα βιβλία από το πρώτο μήνα και μετά απλά τα ξεφύλλιζα! Αλλά με την άλγεβρα;

Θαρρώ δεν γνωριστήκαμε σωστά!

Ψυχανεμίστηκα πως δύσκολα θα γίνω καλός θεωρητικός, ειδικά στα μαθηματικά.

Τα ανώτερα μαθηματικά, εκτός από το χάος και τα γραφικά φράκταλς,  ποτέ δεν ενδιέφεραν. Η φυσική, η ιστορία, η γεωμετρία  και η γεωγραφία, ήταν μαθήματα στα οποία είχα κλήση, τα «έπαιρνα» με τη πρώτη ανάγνωση!.

Κάτι μου έλεγε από τότε, πως αυτό που θα θελήσω να κάνω (όταν μάθω τι θα είναι αυτό), δεν θα το μάθαινα ποτέ από τη δημόσια εκπαίδευση, ας είναι και δωρεάν.

Αγάπησα κυριολεκτικά τα αρχαία όταν κάναμε μάθημα τους νεκρικούς διάλογους του Λουκιανού, και τα νέα; από τον Κονδυλάκη και το Καζαντζάκη.

Ήταν η πρώτη χρονιά της αναγκαίας, και κατά Παπανούτσο μεταρρύθμισης και ήμουν στη 4^η τάξη, στη πρώτη λυκείου, όταν ήρθε και η πρώτη αγάπη (περίπου σαν αυτή του Κονδυλάκη)!

Η κοινωνία έβραζε, η χώρα έψαχνε το δύσκολο το δρόμο της.

Συνεχίσαμε να ομιλούμε και να γράφουμε εις τας τάξεις του λυκείου μας εις «άπταιστον καθαρεύουσαν»…

Ας ήταν όμως, εμείς είχαμε τα λαϊκά μας , το Γρηγόρη και τη Σωτηρία, και τη Μαρίκα, και το Χρύσανθο και τας ευχάς του Μίκυ, και το Στέλιο φυσικά.

Ιστορία, γεωγραφία, νέα Ελληνικά (εκτός από έκθεση), αρχαία Ελληνικά, συντακτικό και γραμματική, Γεωμετρία, Φυσική, Ανθρωπολογία, όλα μου άρεσαν. Τα Γαλλικά όμως δεν…

Ήταν όμως υπερβολικά καλή, ευτυχώς, η μαντάμ των Γαλλικών.

Είχα αρχίσει Αγγλικά από 10 ετών και έτσι ακόμη μια νέα γλώσσα μου έπεσε «βαριά». Ωστόσο, από 2^η τάξη γυμνασίου (όχι λυκείου) είχα αρχίσει να αγοράζω από το λιγοστό χαρτζιλίκι μου λογοτεχνικά βιβλία. Διάβαζα μέχρι αργά το βράδυ και άκουγα τη ραδιοφωνική βιβλιοθήκη από ένα μικρό φορητό δέκτη. Παράλληλα τα καλοκαίρια, όσο είχα λίγα κέρματα, δεν άφηνα ταινία να μου ξεφύγει.

Τελικά στη 4^η τάξη,  (ήταν πρώτη λυκείου αρρένων), έμεινα στην Άλγεβρα για το Σεπτέμβριο. Ωστόσο πέρασα και την άλγεβρα και τη χρονιά με φροντιστήριο. Στο απολυτήριο της χρονιάς έλαβα βαθμό 15! Μάλιστα ναι.  

Αναθάρρησα πως θα σπουδάσω κάτι.

Το δράμα στην εκπαίδευσή μου, άρχισε από την 5^η τάξη, ή αλλιώς 2^η λυκείου στο 6^ο γυμνάσιο-λύκειο Αθηνών.

Το «κάτεργο» αυτό ήταν δίπλα στις τότε φυλακές του Βαριώτη!

Ίσως σας λέει κάτι αυτό ως συμβολισμός εκπαίδευσης το 1965-66!

Ας το πάμε και ποιο βαθιά το μαχαίρι στο κόκαλο.

Έχει αρχίσει από το 1965 η μετανάστευση από την Ελλάδα να ξεπερνά τις γεννήσεις!

Αυτά τα ξεχνάμε; Όχι βέβαια.

Σήμερα, το 2024, και μετά από μερικά Πανελλήνια συνέδρια, ακόμη συσκέφτονται και ψάχνονται γιατί μεταναστεύουμε, γιατί λιγοστεύουμε, γιατί δεν γεννάμε!

Πίσω στο καλοκαίρι του 1966, χαρά και εργασία στο πατέρα μου, εντατικά αγγλικά και ελεύθερο σχέδιο. Τα κείμενα στα σχολικά βιβλία ήταν γραμμένα στη καθαρεύουσα. Αν δεν απαντούσες ως ψιττακός ακόμη και από το βιβλίο της γεωγραφίας, κατά πως ήτανε γραμμένη η γνώση, σου έβαζε ο καθηγητής ένα 3, ή ένα 4, λίαν επιεικώς.

Ίσως να είχανε λάβει σχετική εγκύκλιο οι καθηγητές….

Είχα καταλάβει όμως από το σχολείο τι σημαίνει: εξουσία, βία, ειρωνεία, σαδισμός,  απογοήτευση, λάθος τρόποι μάθησης, κακοί βαθμοί, διαχωρισμός των τάξεων σε έξυπνους, ξύπνιους, πονηρούς, αργόστροφους, ονειροπόλους, αιθεροβάμονες, δυνατούς κι αδύνατους. Τα χρόνια στο γυμνάσιο και λύκειο, ήταν πλήρης η απουσία αισθητικής μόρφωσης, καλλιτεχνικής διεξόδου, έρευνας πέρα από το σχολικό βιβλίο. Ούτε μουσική, ούτε κινηματογράφος.

Ήτανε ο θάνατος της φαντασίας και αισιοδοξίας, μαυρίλα για ένα μέλλον που μέσα από την εκπαίδευση θα με έκανε ικανό και κοινωνικά ένα χρήσιμο σκλάβο.

 Flash Back-Πίσω πάλι για λίγο, στο λύκειο του 1966 (ένα έτος πριν το στιγμιαίο έγκλημα).

 Οι βαθμοί που μας βάζανε στο 6ο μας κόβανε τα φτερά. Ο μοναδικός μεγαλύτερος βαθμός στη τάξη μας ήταν 15 (στον έλεγχο) και σε ένα μαθητή μόνο. Στα απολυτήρια ο διαδεδομένος βαθμός ήταν 13 και σπανίως το 14, από όσο γνωρίζω.

Πλήρης η άγνοια του διδακτικού προσωπικού για το τι σημαίνουν: έπαινος, ενθάρρυνση, έρευνα, σχολιασμός, κρίση, υποθέτω!

Τίποτα πέρα από την ύλη του υπουργείου.

Μια φορά μόνο μου βάλανε 16 αντί για 20 σε  ένα πρόχειρο διαγώνισμα ιστορίας με θέμα το πρόσφατο μάθημα της μάχης του Μάρνη! Το κείμενο που έγραψα μέσα στη σχολική ώρα, ήταν άριστο από κάθε άποψη ακόμη και σήμερα που ξέρουμε αρκετά για το πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά στον έλεγχο εξαμήνου φάνηκε ως 13! Ωστόσο, δεν με είχε σηκώσει ποτέ στο μάθημα άλλη φορά! Που το βρήκε ο άνθρωπος το 13;

Του έπεσε «βαρύ» το κείμενο του διαγωνίσματος του καθηγητή θρησκευτικών που είχε αναλάβει το μάθημα ιστορίας μας!  Για να καταλάβει ο σύγχρονος Έλληνας τι μαθαίναμε, θα αναφέρω μόνο το μάθημα της έκθεσης. Η διαταγή ήταν:

-«βγάλτε ένα μια κόλα χαρτί και γράψτε μια έκθεση για το ΝΑΤΟ», ή, για το άλλο δημοφιλές θέμα: «την αποταμίευση»!

Μα , κάθε χρόνο; Δίχως ουδεμία οδηγία, ή ένα βασικό μάθημα, διάλεξη ίσως, πως γράφεται μια έκθεση ιδεών, και όχι μια δημιουργική γραφή, ή, ένας μύθος. Γνωρίζαμε μόνο ότι το ΝΑΤΟ, ήταν φραγμός εις στους τότε κομμουνιστάς, κι όχι αυτό που ίσως γνωρίζετε σήμερα.

 Οκ αλλάζουν οι λεπτομέρειες….

Όσο για την αποταμίευση; Ήταν μπόλικες τράπεζες μια φορά και ένα καιρό, και μόλις 4 το 2024.

Αν μια χώρα, με τόσους οικονομολόγους επιστήμονες, έχει τέτοια οικονομικά χάλια, μήπως κάτι δεν είναι εντελώς σωστό; Λέω τώρα.

Αν αυτό το λέτε εκπαίδευση, μη διαβάσετε ποιο κάτω, είναι περιττό.

Σημασία έχει ένα πράγμα. Στέρησαν στα περισσότερα παιδιά που αποφοιτήσαν τη χρονιά 1966 από το 6^ο τη δυνατότητα να περάσουν στο τότε ατελές έστω σύστημα του ακαδημαϊκού, και να «ωριμάσουν» ανταγωνιστικά μεν, αλλά σε ένα περιβάλλον ανώτερης μόρφωσης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Το σύστημα μας μάσησε και μας έφτυσε!

Ήταν σκόπιμα οι χαμηλοί βαθμοί τους ο κόφτης στα όνειρα και τις ελπίδες της γενιάς μου; Ή μήπως θέλανε να μας σώσουν από τη παραμόρφωση;

Ήθελαν νομίζω, φτηνούς και αμόρφωτους εργάτες, εργατικά χέρια, να μην αντιμιλάνε στα αφεντικά, ούτε στους χουντικούς που πρόβαλαν σαν τα αυγά του φιδιού.

Τα αυγά άνοιξαν σε λίγους μήνες.

 Άλλαξε η κατάσταση αργότερα με το Παπανούτσο, μεταπολίτευση κλπ. Καθώς από τη πρώτη του μεταρρύθμιση πέρασαν  μόνον : οι λίγες αδικαιολόγητες απουσίες  (50) και ο διαχωρισμός σε τριτάξιο γυμνάσιο-και τριτάξιο λύκειο. Τα μικτά γυμνάσια-λύκεια, ήρθανε αργότερα, δεν με πρόλαβαν, τους βγάλανε τα καπέλα από τα αγόρια, και τις μπλε ποδιές από τα κορίτσια. Από τη τάξη, στο χάος!

Η καθαρεύουσα έμεινε στη θέση της, κι αν το 1965-66 δεν απαντούσες ότι τα προϊόντα της βορείου θαλάσσης ήταν: -«αρίγη, σαρδίνη, βακαλάος,!», το τριάρι, το έπαιρνες προίκα! Καταλάβατε;

Το έζησε ένας συμμαθητής μου, και έλαβα εγώ ως καλός μαθητής το άριστα 11!

Έλαβα εγώ τον κότινο της δόξης, διότι απάντησα ακριβώς έτσι: « εις τη βόρειο θάλασσα βρίθουν η αρίγη, η σαρδίνη, ο βακαλάος και το κριλ με το οποίο τρέφονται»…

Αλλά ο αθώος Σπύρος είχε απαντήσει: ρέγγες, σαρδέλες και μπακαλιάροι, και φυσικά η τάξη γέλασε για τους βαθμούς που μας ανακοίνωσε άμεσα ο «άρχων»!

Περιττό να πω πως ήθελα να ανοίξει άμεσα η γη να με καταπιεί.

Κάνοντας απολογισμό, από το 6^ο λύκειο κυρίως ενοχές και οργή έλαβα ως γνώση. Οκ, κάτι αποκόμισα!

Κάθε σύγκριση, ή ανάμνηση από την εκπαίδευση ήταν υπέρ της καλής μου της Φωφώς. Άλλα χρόνια όμως, και άλλο δάσκαλος, άλλο καθηγητής.

Σεπτέμβριο 1966 δεν πετυχαίνω στο Ακαδημαϊκό. Με 13 του απολυτηρίου (2 χρονιές) και με 38-39 πυρετό στις εισαγωγικές ήταν αναμενόμενο. Πολύ σύντομα όλοι οι φίλοι και φίλες –συμμαθητές και συμμαθήτριες, ακαδημαϊκοί πολίτες πλέον, με ξέχασαν.

Πρώτη Μαρτίου του 1967, βρίσκω εργασία, συνεχίζω τα μαθήματα ελεύθερου σχεδίου, αρχίζω να παρατηρώ, να βλέπω, να σχεδιάζω με μικρό μολύβι ελεύθερα στο χαρτί διαστάσεων 35Χ50!

                         Μια στιγμή! Αλλά τι στιγμή!

Την 21η Απριλίου 1967 συνέβη το «στιγμιαίο» αδίκημα»!

Τελικά, ο φοίνικας ανέστη, κάποιοι «χάσανε τα ίχνη τους», και εγώ έψαχνα να βρω τι θα κάνω στη ζωή και στην Ελλάδα. Και το έργο αυτό το είχανε στηρίξει και οι δημόσιοι καθηγητές του 6^ου, υποχρεωτικά ίσως, αλλά δεν θα το ξεχάσω, και δεν το συγχωρήσω ποτέ. Ποτέ.

Από πολιτική τότε δεν είχα τη παραμικρή ιδέα, και άρχισα αναγκαστικά να βλέπω…

Ελλάς, Ελλήνων Χριστιανών, λοιπόν, καθολικώς διαμαρτυρομένων, με την λαγνεία για τους αρχαίους ημών προγόνους , το πουλί για φφόντο και το φανταράκι με το όπλο επ’ ώμου.

Αργότερα, μετά τη μεταπολίτευση, βγήκε η «σοφή» απόφαση της Ελληνικής δικαιοσύνης, αντίθετη προς το λαϊκό αίσθημα και την ιστορία μας.

Το αδίκημα, ήταν στιγμιαίο!

Επανάσταση το είπαν κάποιοι! Ούτε λήψη φωτογραφίας δεν ήταν (1/125 του δευτερολέπτου) καθώς η δικαιοσύνη είναι τυφλή, δεν τραβάει και δεν βλέπει φωτογραφίες.

 Έγινε σε μια στιγμή το αδίκημα, που κράτησε κάμποσες ημέρες για να πήξει καλά ο γύψος, που κράτησε 7 έτη! Εξορίες και πάλι, εκτοπισμένοι οι συνήθεις ύποπτοι από παλιά, κλπ μεγαλοαστοί...

Και έτσι, έγινε κατανοητό από όλους τι ήθελε να πει ο Αλβέρτος για την διαστολή-συστολή του χρόνου.

Το 1965-66 μερικοί συμμαθητές μου, έφυγαν από το 6^ο και πήγαν σε άλλα γειτονικά λύκεια όπου έλαβαν σαφώς ποιο καλούς βαθμούς, τους παρείχαν  και καλύτερη μόρφωση; Τελικά πέρασαν σχεδόν όλοι σε ανώτερες σχολές.

Εμείς, οι λεβέντες, στην 6^η τάξη/ 3^η λυκείου, του 6^ου το 1966 φυλάξαμε τις Θερμοπύλες, και είχαμε πανωλεθρία.

Και δεν μπορεί σκέφτομαι σήμερα, να μεταφράζω οποιοδήποτε «άγνωστο» αρχαίο κείμενο, να μη κάνω λάθη συντακτικού-γραμματικής και ορθογραφίας και να έχω διαχρονικά μόνο 13 στα αρχαία στις δυο κρίσιμες τάξεις!

Τι στα κομμάτια; Για πλάκα αναζητήστε το θέμα έκθεσης που είχανε βάλει το 1966 στις εξετάσεις για το Ακαδημαϊκό.

Πήγαμε για να μάθουμε γράμματα, να ανοίξουμε τα στραβά μας, και μάθαμε τι;  Τυφλή υπακοή προς τον άνθρωπο με το βιβλίο της καθαρεύουσας, τη μετάφρασή του, και το τεφτέρι με τα ονόματα και τα σύμβολα της καταδίκης δίπλα.

Θυμάμαι τώρα το φιλμ Viva Zapata, για τον Αιμιλιάνο Ζαπάτα και το όνομά του στη λίστα με τους επικίνδυνους…

Η απογοήτευση και η αδιαφορία ήταν διάχυτες στις τάξεις μας.

Αποχαιρετισμός στο σύστημα και, « λευτεριά στα γίδια»!

Η μη είσοδός μου στην ακαδημαϊκή κοινότητα είχε συνέπειες στη ζωή μου. Ίσως να μου έκανε και καλό, αφού έγινα αυτό που ήθελα, μόνος μου, δίχως καθηγητάδες. Έτσι δεν ήτανε όλες αρνητικές οι συνέπιες καθώς ήμουν «περίεργο» μυαλό, αργόστροφο ίσως, αλλά «πιάνανε τα χέρια μου», λάτρης της φυσικής και της μηχανικής, με ευρύτητα σκέψης, παρατηρητικότητα, και βασικά; καλλιτεχνική φύση. Νομίζω είμαι ακόμη, και μου προκαλεί τεράστια απορία τι πρόσφερε στις ανήσυχες καλλιτεχνικές φύσεις το τότε εκπαιδευτικό σύστημα καθώς είχανε βάλει φόρο και συνδρομή ακόμη και στα μικρά φορητά ραδιοφωνάκια ημών των νεαρών ιθαγενών. Για μουσική , θέατρο, κινηματογράφο, ζωγραφική τίποτα! μούγκα στη στρούγκα! Αυτά τα ανακάλυψα μονάχος, όπως και τη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ, αλλά αυτήν κυριολεκτικά ολομόναχος το 1967-68.

Το ακούτε; Μόνος μου, απλά αλλά μου πήρε περισσότερο χρόνο

 Το Σεπτέμβρη του 1967, με δέχτηκαν μετά από τυπικές κατατακτήριες εξετάσεις στη σχολή Δοξιάδη. Επέλεξα τη γραφιστική που ήταν εφαρμοσμένη τέχνη, πλησιέστερη στη ζωγραφική, με στόχο να βρω εργασία. Ήταν η τελευταία δυνατότητα, για να μην ακολουθήσω απελπισμένος το εμπόριο δίπλα στο πατέρα μου.

Το χειμώνα του 1968, ανακαλύπτω τη φωτογραφική τέχνη χάρη στο Σ. Πάσχο. Ήταν συμμαθητής μου από το 6^ο και από τα λίγα παιδιά που μείναμε φίλοι μέχρι το θάνατό του 4 Γενάρη του 2017.

Αργότερα, έκανα το δάσκαλο της φωτογραφίας  σε ένα σύλλογο, από το 2002-2006. Εκεί και έδωσα όλο μου το μεράκι την αγάπη και τη γνώση για να μην έχω τη παραμικρή ντροπή πως δεν μετάδωσα τη γνώση μου και δεν έδωσα στους ώριμους πλέον ηλικιακά μαθητές μου κάτι από τον εαυτό μου για να μπορέσουν να δημιουργήσουν και αυτοί.

Αυτό εγώ το ονομάζω εκπαίδευση!

             Εφιάλτες και αναμνήσεις σήμερα.

1) αισθάνθηκα ταπεινωμένος γιατί βλάκας δεν ήμουν, διάβαζα, αλλά κριτικάριζα, σκεφτόμουν, έκρινα, δεν αποδεχόμουνα το αλάθητο του «καθηγητή» που ήθελε μονάχα την εξόντωσή μας ως νέα γενιά. Λυπάμαι αλλά έτσι ένοιωθα.

2) Οργίστηκα καθώς μου περιόρισε το σύστημα τις δυνατότητες με ένα απολυτήριο με μέσο όρο 13  όταν οι φίλοι μου που γλύτωσαν από το κάτεργο, πέρασαν με 15 και 16 πανεύκολα, κι ας ήταν λιγότερο μελετηροί και έξυπνοι.

3) Επί αρκετά χρόνια έτρεφα μίσος για όλους τους καθηγητές του 6^ου, για τις ειρωνείες τους, την αμορφωσιά τους, τη κακία τους, τη κατάχρηση εξουσίας και τους κάκιστους βαθμούς που μας έβαζαν δίχως ανθρωπιά, αλλά με διάχυτο το μίσος. Είχα εφιάλτες συχνά και μέχρι το 1990, αλλά με βοήθησε πολύ ο Φρόιντ και η εισαγωγή του στη ψυχανάλυση.

Εξαίρεση μοναδική ήταν οι καθηγητές φυσικής αγωγής μας στο 6^ο, και  στο 5ο. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν θαυμάσιοι, αλλά οι καλοί τους βαθμοί δεν μετράγανε τότε στο Ακαδημαϊκό και το 18 και το 19 στη γυμναστική δεν βοήθησαν.

4) Το σύστημα, με ανάγκασε να στραφώ στις δικές μου δυνάμεις, να μάθω περισσότερα Αγγλικά, να πάρω μαθήματα ελεύθερου σχεδίου, να μπω σε σχολή γραφιστικής, και να στραφώ στη φωτογραφία!

Λόγω χαμηλών βαθμών στο λύκειο και απουσίας μέσων και γνωριμιών, το να μπω στη σχολή καλών τεχνών που μου άρεσε η ιδέα, ήταν  αδιανόητο δίχως μέσο.

Μέχρι που πήγα και πήρα πληροφορίες για τη σχολή μαρκονιστών του ΕΝ.

Αλλά ΟΧΙ, δεν του πέρασε του συστήματος.

Έγινα αυτοδίδακτος φωτογράφος!

5) Η κατάντια της εργοδοσίας και του ΙΚΑ το 1968 -1970.

 Όταν  τέλειωσα τη γραφιστική, ήμουν ήδη ένας καλός αλλά αυτοδίδακτος φωτογράφος, όμως δεν υπήρχε πρόβλεψη για καλύτερο μισθό από αυτό του ανειδίκευτου υπάλληλου! Ντροπή!

6) Άλλη τραγωδία της εκπαίδευσης ήταν πως δεν υπήρχε σχολή φωτογραφίας. Οι φωτογράφοι δεν έδειχναν παρά μόνο τα βασικά για να τους βγάζεις παραγωγή, ήταν φωτογράφοι με κληρονομικό δικαίωμα! Η ΕΦΕ, ήταν ένας κλειστός συντηρητικός κύκλος αυστηρών ερασιτεχνών με οικονομική άνεση, από τον οποίο ελάχιστη  τεχνική γνώση μπορούσα να περιμένω μετά την  έρευνα που έκανα τότε. Το τμήμα φωτογραφίας και το τμήμα γραφιστικής έγιναν στα ΤΕΙ πολύ αργά για όλους εμάς τους αυτοδίδακτους. Αυτό ήταν λίγο πριν μπούμε στην ΕΟΚ.

Από το 1970 ζητούσαν οι φωτογράφοι (ΠΟΦ) σχολή φωτογραφίας. Λόγο ΕΕ το 1984 αναγκάστηκαν να ανακοινώσουν τη δημιουργία της σχολής μέσα στα ΤΕΙ, και να καλέσουν όλα τα συλλογικά όργανα για πρώτη φορά να πουν τη γνώμη τους στα πλαίσια της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και να κάνουν προτάσεις για την ύλη κλπ.

Το 1985 μπήκαν οι πρώτοι φοιτητές με εξετάσεις μέσα από το Ακαδημαϊκό.

Αυτό ήταν!

Μας χρησιμοποίησαν για το ξεκίνημα της σχολής μόνο (ύλη, δικαιώματα κλπ), και μετά μας αγνόησαν πλήρως όλους τους 4500  (ίσως και περισσότερους) φωτογράφους της ΠΟΦ! Ακόμη και αυτούς που είχαν πτυχία εξωτερικού (φωτογράφοι της τότε ΕΦΕΔΗΦ)!

Μας θυμήθηκαν όμως όταν έβαλαν το τέλος επιτηδεύματος για κάτι που ποτέ δεν μας δίδαξαν, εμάς τους παλαίμαχους!

Τι έγινε με τους νέους  πτυχιούχους φωτογράφους;

Όπως αδιαφόρησαν τα ΤΕΙ και οι πρώτοι «δάσκαλοι», αδιαφόρησα και εγώ, ειδικά όταν βγήκα στη σύνταξη.

Στοργικό και φιλικό κράτος δεν έχουμε, συνάδελφοι; Έχω την αίσθηση πως κάποιοι, δίδαξαν τους φοιτητές μας να κρατηθούν μακριά από τους μη πτυχιούχους, που δεν είχαν χαρτί από το ΤΕΙ φωτογραφίας.

Κάτι ανάλογο είχε γίνει και με τους μουσικούς, τους λαϊκούς και παραδοσιακούς και τους επί πτυχίο. Το γράφω καθώς μια φορά, ποτέ δηλαδή,, δεν κάλεσαν για τα μάτια, έναν φωτογράφο από τους παλιότερους να πάει να τους μιλήσει για τα κοινά όνειρα και τα προβλήματα της  τεχνικής και της τέχνης μας.

7) Αγγλικά, ξενύχτι, δικό μου μικρό σε διαστάσεις, αλλά πλήρες εργαστήριο, διάφορες φωτογραφικές μηχανές, εκτυπωτικές, σκοτεινός θάλαμος, τεχνική βιβλιοθήκη με ότι έκδοση βιβλίο, ή περιοδικό κυκλοφορούσε. Βρήκα και μια πρώτη εξωτερική εργασία σε φωτογράφο για να βγάζω τα έξοδα της σχολής γραφιστικής.

Άλλη μια φορά: Φωτογραφία, έμαθα μόνος μου. Και φυσικά είμαι πολύ υπερήφανος και γιατί να το κρύψω άλλωστε;.

8) Τελικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα λειτούργησε αλλά όχι όπως είχε σχεδιαστεί. Έμαθα γραφή, ανάγνωση, αριθμητική, γεωμετρία, φυσική, να μένω αόρατος, να έχω κρίση, και ευρύτητα σκέψης, να αμφιβάλλω για όλα, που είναι η αρχή της φιλοσοφίας, λένε. Άρχισα να διαβάζω φιλολογία, και εδώ είχαμε το πρώτο παράδοξο της εκπαίδευσής μου. Πως ένα παιδί που λάτρευε το διάβασμα, δεν έγραφε καλές εκθέσεις σύμφωνα με τους καθηγητές;

Ας απαντήσει όποιος μπορεί.

9) Περισσότερο με βοήθησε στη ζωή μου η ΕΑ (Ελληνική Αεροπορία). Δίνοντάς μου την ειδικότητα του φωτογράφου, μου εμπιστεύτηκε ολόκληρη επιστασία και έργο, με έκανε εκπαιδευτή παρά το νεαρό της ηλικίας μου, μου έδωσε την ευκαιρία να εκμεταλλευτώ τα υλικά, την γνώση και τα εργαλεία, να μάθω να συνεργάζομαι με κατώτερους και ανώτερους συνάδελφους, ένστολους και μη, κατάφερα να διαβάσω τα φωτογραφικά εγχειρίδια που είχαν αφήσει οι προηγούμενοι (USA), να αποκτήσω υπευθυνότητα  και αξιοπρέπεια που ουδέποτε είχα στο λύκειο. Στην ΕΑ έγινα αυτό που λένε: άνθρωπος υπεύθυνος.

Μεγάλο σχολείο η θητεία! Ως φωτογράφο της μονάδας με έμαθαν όλοι. Έγινα «κάποιος»! Δίχως να προσπαθήσω καν. Είχα σκεφτεί ακόμη και να ζητήσω μονιμότητα, αν με δεχόντουσαν! Οι 28μήνες θητείας δεν πήγαν χαμένοι, το αντίθετο! Εργάστηκα, βελτιώθηκα, έμαθα, πειραματίστηκα με το ορθοχρωματικό, solarization,  και άλλες τεχνικές

10) Η δίψα μου να βελτιώνω και να διορθώνω με βοήθησε στο να επαναφέρω με τη βοήθεια ενός λεβέντη συνάδελφου αξιωματικού, το σε άθλια κατάσταση φωτογραφείο της μονάδας. Επισκευάσαμε και συντηρήσαμε τα πάντα.

11) Ένα από σημαντικότερα «πράγματα» που γνώρισα στη θητεία μου, ήταν ο Σ. Φρόιντ και η εισαγωγή στη ψυχανάλυση που μου έδωσε ο φίλος και συνάδελφος Κώστας. Αργότερα, άκουσα χιλιάδες πικρόχολα σχόλια για το μεγάλο επιστήμονα. Όμως, για ένα στοχαστικό άτομο, σαν την αφεντιά μου, το βιβλίο αυτό ήταν ίσως το βασικότερο μάθημα στην εκπαίδευσή μου, και δεν ήρθε από κανένα σχολείο, αλλά από ένα απρόσμενο φίλο. Στα 24 χρόνια μου ήμουν πλέον συμβιβασμένος με το καλό μου φίλο, εμένα τον ίδιο!

12) Η γενιά μου, μετά το Πολυτεχνείο (17 Νοέμβρη του 1974), ήτανε σαστισμένη, κατηγοριοποιημένη από το «εκπαιδευτικό» σύστημα που είχε μετατρέψει το νεαρό Έλληνα σε κυνηγό χάρτινων τίτλων. Έγινε αναγκαστικά πολιτικοποιημένη η γενιά πριν καν μάθει την νεότερη ιστορία μας, έσκασε μύτη η 17^η Ν. Σκοτεινές και «περίεργες» δυνάμεις φρόντισαν και μάθαμε από σκόπιμες διαρροές και εκδόσεις για σχεδόν όλες τις πολιτικές θεωρίες και το χάλι της οικονομίας πριν τις κρίσιμες εκλογές του 1974. Πριν καν προκηρυχτούν οι πρώτες εκλογές της μεταπολίτευσης, κυκλοφόρησαν βιβλία όπως : 1984, η φάρμα των ζώων, ο Αγών μου, θεός και κράτος, άκου Ανθρωπάκο, και πολλά άλλα «φροντιστηριακά βοηθήματα για τους συνήθεις άγνωστους»…, Τα περισσότερα ήταν λογοκριμένα από τους ασκούντες εξουσία, αλλά ήρθε η μεταπολίτευση, και έγινε ξαστεριά.

Έγινε;

13) Παρουσιάζονται αναρχικές ομάδες, «τρομοκρατικές οργανώσεις» σκάνε μπόμπες…Ακούμε για πρώτη ίσως φορά, πως το τυπικό πτυχίο ανώτερης σχολής δεν αρκεί, αλλά χρειάζονται μεταπτυχιακό, και μετά διδακτορικό, ίσως και κάτι ακόμη; Και όταν τα αποκτήσουν όλα αυτά με έξοδα των φορολογούμενων (ανάμεσα και ο αποκλεισμένος εγώ), τότε φεύγουν έξω, για ακόμη καλύτερες ημέρες… και απολαβές.

Γιατί; Γιατί η δωρεάν εκπαίδευση έμαθε στους περισσότερους πολύ καλά μόνο το κυνήγι για το κέρδος, την εκμετάλλευση της γνώσης. Το όνειρο και το όραμα της προσφοράς στη κοινωνία αφέθηκε στη τύχη, και στο πατριωτισμό των Ελλήνων, όπως το άρθρο 114 του συντάγματος.

Η ζημιά είναι τεράστια! Οι εξοδούχοι αυξάνουν…και οι συνταξιούχοι εξ άλλου.

14) Κινηματογράφος, καλές τέχνες, ζωγραφική, μουσική κλπ ήταν σχεδόν απαγορευτικές ασχολίες.

Από το 1964 μέχρι το 1967, μονάχα η αναρχοκρατούμενη ερασιτεχνική ραδιοσυχνότητα στα ερτζιανά, στα FM και στα μεσαία ήταν η δημοκρατική διέξοδος όσων γνώριζαν να κατασκευάζουν πομπούς. Συχνά όμως έτρεχαν κάθε φορά να γλυτώσουν από τα ραδιογωνιόμετρα της ασφάλειας με το πομπό υπό μάλης!

Τι ημέρες και τι νύχτες ήτανε αυτές, γεμάτες μουσική, κουβέντα, και παράσιτα, Zero B!

- «Έλα, Brake προς όποιο με ακούει»!

-«Ακούτε τον ραδιοφωνικό ερασιτεχνικό ραδιοσταθμό ο Λάκης η Λευκή Ακρίδα»!

-«Εδώ DRU…brake, έλα brake για όποιο με ακούει»,

-«Λευκή Ακρίδα, έλα, με ακούς»; ».

-«εδώ LG, με ακούτε»;

-«Εγώ σας ακούω»;

Καλή σας ημέρα, η, καλή σας νύχτα…

-Ακούει μήπως κανείς;

Μπα, δεν νομίζω, σιγή ασυρμάτου.

Τρέχουν όλοι στα αποκαΐδια, μπας και σώσουν τίποτα!

Και είναι 14η φωτιά στη Πεντέλη που άρχισε να ψήνεται εδώ και μερικά χρόνια!

Η ΒΑ Αττική, από Βαρνάβα, μέχρι Μελίσσια, και πάλι έγινε κάτι όπως: «στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη»!

 

14/08/2024