Πέμπτη 5 Οκτωβρίου 2017

Είδος προς εξαφάνιση;



ο πάλιουρας, είναι αλλιώς

Καθένας μας είναι ένα μικρό κέντρο του σύμπαντος.
Από τη θέση αυτή λοιπόν, έκαστος παρατηρεί τα πάντα από αυτό το κέντρο. Ο καθένας έχει μια εικόνα, μιαν άποψη, μια κοσμοθεωρία για όλα, ή σχεδόν όλα. Και πώς να του την αλλάξεις; Μόνο με την πεδία και μέχρι ενός ορίου, όσο είναι ακόμη δεκτικός. Μερικοί, δεν κοιτούν ποτέ πίσω, στο καθρέφτη έστω. Μήπως έρχεται κι άλλος στον ίδιος δρόμο;
Μα κι ο διπλανός, αλλά και αυτός που βρίσκεται στον αντίποδα των δικών μας συντεταγμένων θεωρεί το σύμπαν από το δικό του κέντρο.
Και αυτουνού πώς να του αλλάξεις τα δεδομένα αν δεν είναι δεκτικός;
Ως φωτογράφος επί τόσα χρόνια, έμαθα να βλέπω από τη δική μου πάντα γωνία περισσότερα ίσως από όσα βλέπουν τα άλλα "κέντρα του σύμπαντος" που ζουν γύρω μου, ή δίπλα μου. Ωστόσο, πάντα είχα ανοιχτά και τα δυο μάτια όταν φωτογράφιζα για να έχω μια περιμετρική εικόνα του χώρο-χρόνου, κι όχι μόνο ο,τι δείχνει το σκόπευτρο. Σίγουρα ωστόσο μου έχουν διαφύγει και διαφεύγουν πολλά ακόμη. 
Αλλά ακούω, βλέπω, αφουγκράζομαι, διαβάζω, ψάχνω για ότι νεότερο και σκέφτομαι και προσπαθώ να το κατανοήσω ως συνέχεια των προηγούμενων.
Βλέπω όμως κάποια πράγματα που με ανησυχούν αλλά και με απογοητεύουν σφόδρα, διότι δεν βρίσκω καμιά λογική, ή συνέχεια σε νόμους, κανόνες και ιδέες που έμαθα. Έχασα κάτι;
Για παράδειγμα, θα αναφερθώ στη σχέση του ανθρώπου με τη φωτογραφία ως έχει σήμερα σαν ασχολία, τέχνη, εργασία: 
-τι φωτογραφίζουν; ποια χρήση κάνουν του μέσου; πως φωτογραφίζουν, τι φωτογραφίες αναρτούν; με τι μηχανές;
Ας κάνουν ό,τι θέλουν.
Αλλά με ενοχλούν τρομερά τα θολώματα ακόμη και σε φωτογραφίες ντοκουμέντου-ρεπορτάζ  για να μη θιγούν τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. 
Δεν ανέχομαι τις υπερβολές με τις ψηφιακές επεμβάσεις που έχουν γίνει πλέον κανόνας, σε σημείο που οι φωτογραφίες να μην έχουν καμιά σχέση με αυτό που η δική μου γενιά αγάπησε, μόχθησε, διδάχτηκε, συνέλεξε. 
Πιστεύω πως σε λίγο θα έχουν ξεχάσει όλοι πώς να φωτογραφίζουν για να έχουν αυθεντικές φωτογραφίες που δεν θα χρειάζονται πασαλείμματα και επεμβάσεις. Το φιλμ όλο και ποιο δύσκολα το βρίσκει ο φωτογράφος, αλλά και να το βρει, θα είναι ακριβό, και θα πρέπει πλέον μόνος του να εμφανίσει και να το τυπώσει σε πλαστικό χαρτί πολλαπλών διαβαθμίσεων. Χάθηκαν όμως ο σκοτεινός θάλαμος και το άρωμα της φωτογραφίας. Φρίκη!
Οι μεγάλοι φωτογράφοι έγιναν terra incognita, αλλά αυτό είναι ασήμαντο μπροστά στο ότι υπάρχουν πάρα πολλοί νέοι φωτογράφοι που αγνοούν πως έφτασε έως εδώ η φωτογραφία.
Σχολές και σεμινάρια, λέσχες και ομάδες και ας είναι καλά το διαδίκτυο. Όμως όλη αυτή η ευκολία εκμάθησης της φωτογραφίας θα έπρεπε να έχει βελτιώσει τη σχέση μας με τη φωτογραφία.
Σήμερα οι περισσότεροι νομίζουν πως όλα τα κάνει το πάτημα ενός κουμπιού! Σήμερα νομίζουν πως όλα μπορεί να διορθωθούν με την επεξεργασία εικόνας. Αποτέλεσμα; Οι μισές και πάνω αναρτήσεις σε blog-sites και οι περισσότερες φωτογραφίες που βλέπουμε είναι αδιάφορες, έως και αιματικές αν κάποιος έχει έστω και λίγη επαφή με την ιστορία της φωτογραφίας. Αλλά ακόμη και αυτό θα το αποδεχτώ αν τουλάχιστον πουλάγανε με ειλικρίνεια και αντικειμενική αληθοφάνεια το υποτιθέμενο προϊόν, έστω του καταλόγου.
Κάθε εφαρμογή της φωτογραφίας έχει πλέον κυριολεκτικά παρεκτραπεί από την αρχική της ιδέα του «άπαξ και δια παντός και ως έχει η ορατή πραγματικότητα». 
Υποθέτω πως ο άνθρωπος δεν αντέχει να βλέπει την αλήθεια σε καμιά φωτογραφία, ωραία, ή άσχημη. Όλα γίνονται παραμύθι και φούμαρα και ωραιοποίηση δια της απαλοιφής της ρεαλιστικής λεπτομέρειας. Κοτάτε τα πρόσωπα στις πληρωμένες φωτογραφίες (διαφήμιση) και θα καταλάβετε. 
Εύκολα, φτηνά, και γρήγορα, και το φτηνό το πλαστικό να φαίνεται πως είναι κρύσταλλο!
Μόνον οι παλιές φωτογραφίες ίσως κινούν το ενδιαφέρον των μεγάλων, και οι φωτογραφίες που επιβεβαιώνουν πως πραγματικά έστω και έτσι, έστω και προσωρινά, περάσαμε από αυτή τη γη. Βλέπε δηλαδή ελαφρότητα στις φωτογραφίες κοινωνικής δικτύωσης κλπ. 
Οι νέοι φωτογράφοι, τι παραδείγματα θα πάρουν βλέποντας όλα αυτά;
Μόνο οι φωτογραφίες διαβατηρίου, ταυτότητας, των μηχανικών για τα πιστοποιητικά, των ασφαλιστών για τα ατυχήματα, ή τα αντικείμενα που πρέπει να ασφαλιστούν παραμένουν και πρέπει, με τη καθαρή έννοια φωτογραφίες δίχως φόβο και πάθος και φωτοσουπιές. Ωστόσο αυτό δεν είναι τέχνη, είναι τεχνική.
Πώς να με πείσει πλέον αυτή η καλλιτεχνική-αισθητική παραμόρφωση; 
Μπορεί να πείσει ίσως κάποιον άλλο που σκέπτεται και βλέπει;
Με την εξάπλωση της χρήσης της φωτογραφικής μηχανής δεν υπήρξε πρόβλημα στην φωτογραφική αισθητική πέρα από την απελευθέρωση της θεματολογίας καθώς η φυσική επιλογή και αποδοχή της καλής και ωραίας φωτογραφίας λειτούργησε αποτελεσματικά. 
Από τη στιγμή όμως που και «η κουτσή Μαρία» κατάλαβε πως μπορεί να αλλοιώσει την ορατή πραγματικότητα με τις ψηφιακές δημιουργικές επεμβάσεις και να τραβάει ότι της κατέβει κι όπως βγει, το πράγμα ήρθε και έδεσε. Έχω καταμετρήσει σε μικρές ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές πάνω από 20 έτοιμα δημιουργικά προγράμματα φωτογράφισης! Εδώ ο ρόλος του «χρήστη» ποιος ακριβώς είναι; Αρκεί μόνο να μάθει τα προγράμματα;
Και εγένετο pulp fiction.
Και οι φωτογράφοι έγιναν «χρήστες», και ο καθένας χρήστης θέλει να μας πείσει πως και αυτό που τράβηξε και μας δείχνει υπερήφανος είναι τέχνη! Εφόσον η φωτογραφία είναι τέχνη και με το νόμο, ότι προκύψει από το πάτημα του κουμπιού της μηχανής, είναι τέχνη.
Είναι όμως; Αρκεί να νιώσει ο καθένας ικανοποιημένος επειδή κατάφερε να δει στην οθόνη της μηχανής του κάποιο ίχνος της ορατής πραγματικότητας που το πρόγραμμα κατάγραψε;
Διαβάζω για διάφορα που συμβαίνουν στο μοναδικό ίσως είδος εφαρμοσμένης φωτογραφίας που δείχνει κάπως να κινείται στη χώρα μας, και εννοώ τη φωτογραφία γάμου, γιατί στα βαφτίσια ίσως δεν μένουν πολλά περιθώρια δημιουργικών ακροβασιών. Έτσι λοιπόν κάνουν οι φωτογράφοι ότι μπορούν για να πουλήσουν, και πολύ καλά κάνουν. Ωστόσο, μετά από χρόνια, όλο που θέλει το ζευγάρι είναι μια φωτογραφία που να είναι μαζί, να είναι όμορφοι, αλλά όχι ψεύτικοι. Θέλουν να θυμηθούν τι στιγμές του γάμου, να δουν τα πρόσωπα των φίλων και συγγενών, όχι παραμορφωμένα, όχι «γλειμμένα» από το δημιουργικό ψηφιακό ρετούς, και φυσικά ελάχιστα ζευγάρια κατέχουν γνώσεις υποκριτικής.
Άρα; Όλα θα είναι ένα ψέμα, μια στημένη παράσταση. Θα  πει κάποιος σκεπτικιστής:
-μα και η γαμήλια τελετή μια παράσταση δεν είναι;
Εξαρτάται από το πόσα ψέματα μπορεί να αντέξει ο καθένας και πως τη βρίσκει με τα θεάματα και τα μυστήρια. Γιατί παραμένει μυστήριο ο γάμος και η βάπτιση, μόνο που οι φωτογραφίες πλέον δείχνουν να μην έχουν σχέση με αυτό, αλλά βρίσκουν αφορμή για να βγούμε φωτογραφίες, που διαφορετικά δεν θα βγάζαμε. Και να που ο καθένας καλεσμένος έχει τη δική του ψηφιακή και τραβάει και ο,τι βγει…και επαγγελματίας προσπαθεί να δείξει κάτι ποιο καλό γιατί η σύγκριση καραδοκεί πάντα και ποτέ δεν είναι πλέον μόνος του μέσα στο χώρο.
Το κακό πάντως εξαπλώνεται σαν τη πανούκλα του συγγραφέα Α. Κ.
Εφαρμογές δικτύωσης.
Λίγες ημέρες πριν, βρήκα ένα κατάλυμα που ήξερα πως ακριβώς ήταν πριν το 2010. Είχα και ψηφιακές φωτογραφίες που είχα βγάλει τότε για πλάκα.
Ε, λοιπόν, από τις φωτογραφίες που είχε αναρτήσει ο «υπεύθυνος» γραφίστας, θα μπορούσα να ζητήσω τα λεφτά μου πίσω!
Όλα ήταν ένα τεράστιο ψέμα. Πουθενά το έδαφος γύρω δεν υπήρχε πράσινο, όλα ήταν παραμορφωμένα από τον φακό ευρείας γωνίας, όλα ήταν υπερβολικά ειδυλλιακά, πειραγμένα τα χρώματα δίχως όριο. Καμιά απολύτως σχέση με τη πραγματικότητα δεν υπήρχε στις φωτογραφίες. Οι χώροι ήταν ίδιοι, αλλά η ατμόσφαιρα ήταν πέρα για πέρα από κάπου αλλού. Τι υπήρχε πίσω από την εγκατάσταση; Ότι «ενοχλητικό» υπήρχε στη πραγματικότητα, είχε επιμελώς «βελτιωθεί»!
Θα πει κάποιος μα καλά, εσύ ήσουν τέλειος; Και βέβαια όχι, αλλά τραβούσα 2-3 φιλμ το πολύ των 36 στάσεων και παρέδιδα 100 καλές φωτογραφίες καθώς δεν έκανα περιττές λήψεις, αλλά καραδοκούσα να δω καλές εκφράσεις, ενδιαφέροντες φωτισμούς, και φυσικά οι φωτογραφίες να δείχνουν αυτό που υπήρξε όπως υπήρξε. Δεν έλεγα, δεν έδειχνα ψέματα. Τραβούσα και ένα φιλμ ασπρόμαυρο δίχως φλας και τελικά όλοι είχανε να λένε για τις φωτογραφίες που δεν θέλανε αρχικά να ακούσουν τίποτα. Τελικά καταλαβαίνανε πως η φωτογραφική τέχνη είναι η υπέρβαση της ορατής πραγματικότητας, και το ασπρόμαυρο πραγματικά ανατρέπει την οπτική εντύπωση που έχουμε από τη πραγματικότητα. Τα μόνα «ψέματα», ήταν: η υπέρβαση του ασπρόμαυρου, η δική μου γωνία σκόπευσης, η «μαγική» στιγμή.
Σήμερα, τραβάνε πάρα πολλές φωτογραφίες, ίσως και 2000, με χιλιάδες ευαισθησία ISO, δίχως φλας ίσως, έγχρωμες, πειραγμένες στο έπακρο. Προσπαθούν να πείσουν πως έτσι ήταν, κι ας μην ήταν, κι όλα για τον επιούσιο, ή ίσως από πραγματική ικανοποίηση πως εφόσον αυτό προσφέρει η τεχνολογία, αυτό θα είναι και το πρέπον. Λίγοι πελάτες ακούω πως είναι ικανοποιημένοι, λίγοι πληρώνουν τα συμφωνημένα, προκύπτουν ανάγκες βλέπετε μετά το γάμο απρόβλεπτες. Αλλά και τόσες πολλές φωτογραφίες, τόσο όμοιες ανάμεσά τους τι να τις κάνουν; Είναι και αυτή η καταραμένη οικονομική κρίση!
Ωστόσο, εγώ κατέληξα στη σύνταξη (τα κατάφερα) και στο αυστηρό ασπρόμαυρο. Φωτογραφίζω πλέον τοπία και σύννεφα μόνο, όταν φωτογραφίζω. Δεν θέλω να μου κολλάει κανένας γιατί τον φωτογράφησα, και να μη με ενοχλεί, και να μη με προσβάλλει. Γιατί με τέχνη θέλω να είμαι εντελώς ελεύθερος μέσα στο κελί μου. 
Ένα μικρό κέντρο του σύμπαντος είμαι και μπορεί πάντα να κάνω λάθος, ωστόσο έχω άποψη και συλλογή με χιλιάδες-αμέτρητες φωτογραφίες και αυτά που βλέπω καθημερινά μόνο αδιαφορία μου προκαλούν. Γιατί θυμάμαι μια προς μια χιλιάδες φωτογραφίες που μου άρεσαν για την αλήθεια, το φως, το θέμα, το κάδρο, τη σύνθεση.
Όμως αν δεν συμφωνείτε, έτσι είναι αν έτσι νομίζετε, και εσείς, και εγώ.
Άμα εξαφανιστώ, κάντε ό,τι θέλετε. 
Και τώρα αυτό κάνετε.

Γιάννης Γλυνός