seven samourai

Επτά σαμουράι: το διαχρονικό western

Πριν παρακολουθήσω τους θαυμάσιους 7 σαμουράι του Α. Κουροσάβα, είχα δει το "και 7 ήταν υπέροχοι". Αν καλά θυμάμαι.

Στη δεύτερη ταινία, the magnificent seven, υπάρχει ένας μύθος, μια ιδέα, μια κεντρική ιστορία που αναφέρεται στην εποχή των πιστολάδων της θρυλικής αμερικάνικης δύσης, στη προσπάθεια μιας μικρής κοινότητας αγροτών να σταθεί στα πόδια της ζώντας στοιχειωδώς  με όσα παράγει με κόπο και ιδρώτα. Αλλά οι κακοί ληστές τους αφήνουν μόνο όση τροφή αρκεί για να εργάζονται, παίρνουν όλη την άλλη τροφή για να τραφούν αυτοί και να αγοράσουν όπλα και πυρομαχικά για να εκβιάζουν και τρομοκρατούν τους ειρηνικούς και άοπλους αγρότες. Δεν υπάρχει κράτος και αστυνομία ικανή να προστατέψει τους αγρότες, η κρίση στη δύση έχει αρχίσει και οι πιστολέρο καθώς και οι ληστές δύσκολα επιβιώνουν. Δεν υπάρχει πλέον θέση για αυτούς στη κοινωνία.

Ανάλογη είναι και κεντρική ιδέα των επτά σαμουράι. 
Η ίδια ιστορία, με μικρές παραλλαγές, έχει κινηματογραφηθεί στην σκηνοθετημένη μεσαιωνική Ιαπωνία, την εποχή των θρυλικών σαμουράι που ήταν αφοσιωμένοι στον άρχοντα. Οι πολεμιστές αυτοί έβαζαν τιμή και πολεμική αξιοσύνη πάνω από όλα. Υπήρχαν πάντα και σκάρτοι όπως συμβαίνει στις κοινωνίες και έχει καταγράψει η ιστορία.

Και εδώ οι αγρότες υποφέρουν, οι ληστές τους βιάζουν ψυχικά κλέβοντας όλη τη τροφή και αφήνοντας μόνο την ελάχιστη για να μην πεθάνουν. Θέλουν με τη βία και τη πείνα να κρατήσουν τους τρομοκρατημένους σκλάβους, αλλά ζωντανούς. Ξέρουν πως ως ληστές τους έχουν ανάγκη τους αγρότες, ωστόσο αν χρειαστεί θυσιάζουν μερικούς, όπως τα πιόνια στο σκάκι. 
Δεν υπάρχει και πάλι κράτος, ή άλλη εξουσία να τους προστατέψει. Είναι άοπλοι, ειρηνικοί, πρόβατα που δεν τα τρώει όλα ο λύκος για να μη πεθάνει κι αυτός από τη πείνα.

Οι σαμουράι που θα αναλάβουν να τους σώσουν, αν μπορέσουν, είναι ο καθένας διαφορετικός, με δική του προσωπικότητα και αξιοσύνη. Το ίδιο και οι πιστολέρο. Κάποιοι ήταν διανοούμενοι, άλλος νέος και αιθεροβάμων, άλλος κυνηγούσε χίμαιρες, χρυσό, άλλος είχε μόνο έναν αντίπαλο, τον ίδιο τον εαυτό του. Και στις δυο ταινίες οι χαρακτήρες των ηρώων πολεμιστών, είναι σχεδόν ίδιοι, μάχονται για το καλό και τους αδύνατους, σαν τους παλιούς ιππότες, σαν το δον Κιχώτη. Μόνο που δεν τα έχουν χαμένα, ξέρουν πως είναι οι τελευταίοι του είδους τους και στην αμερικάνικη δύση, και στην μεσαιωνική Ιαπωνία.

Η ασπρόμαυρη ταινία του Κουροσάβα είναι ποιητική, θαυμάσια, αφαιρετική, συμβολική, κλασσική. Την έχω δει πάρα πολλές φορές και κάθε φορά με παρασέρνει το σενάριο, ξεχνάω όλα τα άλλα, μαγεύομαι και από τη θαυμάσια φωτογραφία.

Πρόσφατα και πάλι την είδα. Κατά σύμπτωση, μετά δυο-τρεις ημέρες είχαμε το τρομοκρατικό ξέσπασμα στη Γαλλία. Η βία και η τρομοκρατία ξεσπάνε καθημερινά πλήττοντας τους άμαχους, τους νομοταγείς, τα υποζύγια, τους φτωχούς που ζουν πλέον μόνο για να πληρώνουν τη τροφή τους και τους φόρους, τα δανεικά και τη παγκόσμια διεθνοποίηση του εμπορίου.

Το κράτος και τα όργανά του είναι τα διεθνή όργανα. Οι αγρότες είναι όλοι οι εργάτες και εργαζόμενοι της φτώχειας και ατέλειωτης βίας που βιώνουν από τους δανειστές και τα χρέη. Οι επτά σαμουράι είναι πλέον οι κάθε λογής επαναστάτες, ιδεολόγοι, οργισμένοι που οργανώνουν και υποκινούν της γης τους κολασμένους να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Όμως, άλλο ένοπλος αγώνας εναντίον ενός γνωστού και οπλισμένου εχθρού, (στρατός με στρατό) και άλλο η τυφλή και βία και τρομοκρατία που κτυπάει ακόμη και αυτούς που κόπτεται πως θέλει να σώσει και να προστατεύσει.

Οι επτά σαμουράι και οι επτά πιστολέρο δεν ήταν τρομοκράτες. Ούτε οι αγρότες ήταν. Ούτε και οι ληστές θα πουν μερικοί πως ήταν τρομοκράτες αφού αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη βία καθώς δεν είχαν ούτε τη γη, ούτε τη γνώση και τα εργαλεία για να τη καλλιεργήσουν. 
Το πρόβλημα της βίας για όλους τους εμπλεκόμενους έχει ήδη καταγραφεί και στις δυο ταινίες .

Διαφαίνεται ήδη πως τα πρόβατα μπορεί να γίνουν τελικά ποιο επικίνδυνα από τους λύκους αν αυτοί που θα αναλάβουν να τους εκπαιδεύσουν τους κάνουν μαχητές της ελευθερίας. Οι τρομοκράτες αυτό εκμεταλλεύονται, το θάνατο για την ελευθερία από τη κόλαση της ζωής . Δηλαδή θέλουν να αναγκάσουν τους μη έχοντες στον ήλιο μοίρα και μέλλον, να τα βάλλουν με τη βία των κρατών, των διεθνών οργανισμών και των δανειστών. Να καταστρέψουν τυφλά και ανώνυμα ζωές και ύλη, πολιτισμό και υποδομές. Η σκέψη όμως των 7 σαμουράι και των 7 πιστολέρο ήταν να διδάξουν τους αγρότες να σταθούν όρθιοι κι αν χρειαστεί, τότε να πολεμήσουν. 
Υπάρχουν αρκετές φράσεις στις ταινίες αυτές που δείχνουν το μέλλον του εξαναγκασμού των ειρηνικών και άμαχων αγροτών από τη στιγμή που θα πάρουν τα όπλα. Αυτό δεν πρέπει να ξεφεύγει από κανένα. 
Πρώτο, όλοι αυτοί οι ηρωικοί μαχητές, πιστολέρο και σαμουράι, ήταν κάποτε αγρότες. Αν δεν πεθάνουν στη μάχη, θέλουν να καταλήξουν σε μια ήρεμη ζωή σε ένα κτήμα.

Δεύτερο η φτώχεια, η βία και ο πόλεμος τους ανάγκασαν να πάρουν τα όπλα, όμως δεν κατάληξαν σαν τους ληστές, αλλά δημιούργησαν το δικό τους κώδικα τιμής, δεν έγιναν άτιμοι. Ειδικά ο κώδικας των σαμουράι ήτνα πολύ αυστηρός, έφτανε μέχρι στο χαρακίρι γι ατη τιμή και μόνο.

Τρίτο, από τη στιγμή που σκότωσαν ή θα σκοτώσουν το πρώτο εχθρό, δεν υπάρχει γυρισμός.

Τέταρτο, όσο ατρόμητοι και έμπειροι κι αν είναι φοβούνται όπως όλοι το θάνατο.

Με τη ζωή τους και τις πράξεις τους, την αφοσίωση και τον ηρωισμό τους δίδαξαν τους αγρότες και τους χωρικούς πως ηρωισμός δεν είναι μόνο να σκοτώνεις αλλά και να ζεις μαχόμενος τη φύση κάθε ημέρα για να εξασφαλίσεις τροφή και ζωή στη οικογένεια και συνοχή στη κοινωνία που σε περιβάλλει.

Πέρα από την αισθητική ειδικά της ταινίας των επτά σαμουράι του Α. Κουροσάβα, τα μηνύματα για τις σύγχρονες κοινωνίες είναι πολλά. Κι αν δεν έτυχε να τη δείτε, δεν χάθηκε ο κόσμος. Κάθε βράδυ τα δελτία ειδήσεων είναι γεμάτα πράξεις "ανδρείας", "ηρωισμού", "ανθρωπισμού", εικόνες βίας, τρομοκρατίας, πνιγμών αθώων παιδιών, μητέρων και κολασμένων με έντρομα μάτια που αναζητούν μια νέα πατρίδα, λίγη τροφή, δικαιοσύνη και ασφάλεια.

Οι γιαπωνέζοι σαμουράι δεν υπάρχουν πλέον, δεν έμεινε κανένας ζωντανός κι ο κόσμος πάει από το κακό στο χειρότερο.

Κυριακή βράδυ, 22 Νοεμβρίου 2015, βία στη λεωφόρο και αστυνομία στους δρόμους, στρατός στους δρόμους της Ευρώπης, μάχες στη μέση ανατολή, καταστροφές, απειλές, τζιχαντιστές κλπ. Φόβος και τρόμος στο πλανήτη. Μετά τη πτώση των δίδυμων πύργων είπα:

-τίποτα δεν θα είναι όπως πριν, ποτέ.

Γιάννης Γλυνός