Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου 2014

Σχετικά με τη δημιουργία



Δημιουργία, δημιουργικότητα, δημιουργοί, τέχνη, φωτογραφία, δημιουργική φωτογραφία.

Η έννοια της δημιουργικότητας, όπως και ο προσδιορισμός των δημιουργικών ατόμων, δεν είναι σίγουρο πως είναι αποδεκτά και κατανοητά  από τη κοινή γνώμη.
Ούτε όμως φαίνεται πως είναι απαραίτητο να συμφωνήσουν όλοι. Εδώ όλοι διαφωνούν σε όλα, πόσο μάλλον σε θέματα αισθητικής και δημιουργίας.
Η δημιουργία και η τέχνη, τραβάνε το δρόμο τους, άσχετα από τη μάζα και τη κοινή γνώμη. Ευτυχώς, υπάρχει η ιστορία που κρίνει τους άξιους, έστω και μετά θάνατο.
Ακόμη και οι ειδικοί δεν συμφωνούν στον ορισμό της δημιουργικότητας. Όσο για το τι είναι τέχνη, που είναι η ολοκλήρωση της καλλιτεχνικής δημιουργικότητας, ή έστω τμήμα της έννοιας «δημιουργικότητα», οι απόψεις διαφέρουν από εποχή σε εποχή, από λαό σε λαό, από χώρα σε χώρα, από ήπειρο σε ήπειρο.
Ακόμη ένα μεγάλο και πολύ σοβαρό πρόβλημα είναι το ότι άλλος δημιουργεί συνεχώς και με απίστευτη ευκολία, κι άλλος τρώει τις σάρκες του μέχρι να νοιώσει ότι έφθασε στο όριο. Αλλά και τότε, υπάρχουν δημιουργοί που τολμάνε να αναθεωρήσουν το «τέλειο» έργο τους, να το διορθώσουν. Έτσι κάθε δημιουργός που σέβεται το έργο του δεν αποδέχεται πως υπάρχει τέλος ή όριο στη δημιουργικότητα του ανθρώπου. Στο τέλος, υπάρχει μόνο ο θάνατος του δημιουργού που αφήνει πίσω του το έργο. Πρέπει να κατανοήσουμε πως οι ειδικά οι μεγάλοι δημιουργοί ακροβατούν συνεχώς σε τεντωμένο σχοινί.
Κλασσικό παράδειγμα μεγάλων και κοινά αποδεκτών δημιουργών (στο δυτικό κόσμο) είναι ο Μότσαρτ και ο Μπετόβεν.
Αν διαβάσετε τις βιογραφίες τους, θα καταλάβετε.
Όσο για την ευρεία αποδοχή της δημιουργίας του έργου τέχνης, και εδώ έχουμε τεράστιες αποκλίσεις στις προτιμήσεις του κοινού.
Πχ, δείτε πίνακες του Βαν Κογκ και του Μιχαήλ Άγγελου. Ποιός αρέσει και σε ποιόν;
Η δημιουργία έχει στάδια και ιδιομορφίες.
Για παράδειγμα, κάποιος σκέφτεται πως θα μπορούσε να κάνει μια εργασία ποιο εύκολα, ποιο καθαρά, ποιο γρήγορα, και με σαφώς ποιο καλά αποτελέσματα.
Στη συνέχεια, σχεδιάζει ένα βολικό εργαλείο.
Το κατασκευάζει. Το τελειοποιεί, το δοκιμάζει.
Μέχρι εδώ έχουμε μια μορφή δημιουργίας που θα την ονομάζαμε εφευρετικότητα, ή κατασκευαστική δημιουργία. Όλοι οι χειρώνακτες τεχνίτες ανήκουν σε αυτή την μεγάλη ομάδα.
Στη συνέχεια, ο τεχνίτης, προσθέτει γραμμές, κάποιο σχέδιο, κάποιο χρώμα για να κάνει τη κατασκευή του ποιο όμορφη, ή να ξεχωρίζει από τα εργαλεία των άλλων. Από εδώ ξεκινάει η αισθητική δημιουργία.
Παράδειγμα ο πολιτικός μηχανικός (τεχνίτης) και ο αρχιτέκτονας (δημιουργός), ένα απλό μαχαίρι με λαβή από ξύλο και ένα χρυσό φορτωμένο με πετράδια και σκαλίσματα.
Όμως, υπάρχουν και άτομα που από το τίποτα, προκαλούν απίστευτες ανακατατάξεις σε οτιδήποτε αγγίξουν. Έτσι λέμε πως «δημιούργησαν το χάος», πχ στη πολιτική, ή ένα παγκόσμιο πόλεμο, μια οικονομική κρίση κλπ.

Η φύση είναι δημιουργική.
Η φύση δημιουργεί ζωή, όπως και το χάος για να τη προστατέψει. Φύση, ζωή και χάος πάνε μαζί.
Μαθηματικά και δημιουργία.
Δημιουργικά είναι και τα μαθηματικά, ειδικά η αγαπημένη μου θεωρεία του χάους που μας δίνει όμορφες γραφικές παραστάσεις, τα υπέροχα φράκταλς.

Σχετικά με τη φωτογραφία.
Ο φωτογράφος, βλέπει το χώρο και το χρόνο μέσα από το φακό. Μέσα από ένα παράθυρο, επιλέγει τι θα κρατήσει, τι θα απορρίψει. Ο δημιουργικός φωτογράφος, δημιουργεί από το υπαρκτό, αυτό που χάθηκε την επόμενη στιγμή της λήψης, και το αποτυπώνει σε μια φωτογραφία. Αιχμαλωτίζει το χώρο και το χρόνο μέσα σε ένα πλαίσιο, οραματίζεται ο φωτογράφος μέσα από το σκόπευτρο τον κόσμο όπως θα ήθελε να είναι, ή όπως πραγματικά είναι, αλλά δεν θέλουμε να τον αποδεχτούμε όλοι εμείς, «οι άλλοι».
Ένα κοινό που έχουν όλοι οι δημιουργοί είναι πως μετουσιώνουν πράγματα απλά, υπαρκτά και φυσικά, σε κάτι υπερβατικό με τη δική του πνοή. Το δημιούργημα στη συνέχεια θα ζήσει αυτόνομο, ακόμη και μετά του θάνατο του δημιουργού του.
Δημιουργικότητα είναι να μπορείς να δώσεις πνοή σε κάτι για να ζήσει μόνο του στη συνέχεια.
Το ταλέντο δεν είναι απαραίτητο για το δημιουργό, ίσως και να αποβεί παγίδα! Αν όμως υπάρχει ταλέντο, μπορεί να καλλιεργηθεί με μεθοδικότητα και εργασία. Ο φωτογράφος μόνο μετά από πάρα πολλές φωτογραφίες, αυστηρές επιλογές και κρίσεις μπορεί να ελπίζει σε κάτι αξιόλογο. Η καλή και αξιόλογη φωτογραφία είναι θέμα επιμονής και εργασίας. Όσο για τη τύχη;  πάντα είναι ευπρόσδεκτη, αλλά αλλοίμονο αν κάθε φωτογράφος περιμένει πότε θα τον ευνοήσει η τύχη.







Βιβλίο σχετικά με τη δημιουργικότητα.
Βρήκα στη βιβλιοθήκη μου ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που το είχα αγοράσει αλλά δεν το είχα διαβάσει μέχρι πρόσφατα.
Έχω αντιγράψει με την άδειά του συγγραφέα μερικές προτάσεις. Σας προτείνω δίχως επιφύλαξη να βρείτε το βιβλίο, να το βάλετε στη βιβλιοθήκη σας και να το διαβάζετε κατά καιρούς.

Από το βιβλίο του καθηγητή Γιώργου Πιπερόπουλου: «Εφαρμοσμένη ψυχολογία».



Προσπάθειες προσέγγισης της έννοιας «δημιουργικότητα» μπορεί να γίνουν ωστόσο εξετάζοντας το θέμα από διαφορετικές απόψεις όπως:

Α) δημιουργικότητα ως αποτέλεσμα (ανακαλύψεις, θεωρίες, έργα τέχνης κλπ).

Β) δημιουργικότητα ως διαδικασία επίλυσης προβλημάτων.

Γ) δημιουργικότητα ως ικανότητα απόδοσης σε διάφορα έργα-εργασίες.



Υπάρχει ένα τμήμα στον ανθρώπινο εγκέφαλο όπου δημιουργούνται ιδέες. Το τμήμα ονομάζεται «άφωνη», ή «ήσυχη» περιοχή καθώς δεν ελέγχει κάποια σωματική λειτουργία, αίσθηση, κίνηση, ή σύνδεση με τον έξω κόσμο.



Οι έρευνες σήμερα οδηγούν στη πιθανή σύνδεση του έντονου ψυχοσωματικού στρες με τάση δημιουργικότητας.



Το ανοργάνωτο χάος των στοιχείων του υποσυνείδητου μοιάζει να είναι η πυγή κάθε δημιουργίας.



Οι εξωτερικές καταστάσεις χάους που χαρακτηρίζουν τη δημιουργικότητα, - το χάος και η αταξία του εργαστηρίου ενός εφευρέτη, καλλιτέχνη, επιστήμονα, αποτελούν αντικατοπτρισμό της δημιουργικής κατάστασης χάους του υποσυνείδητου των δημιουργικών ατόμων.



Η δημιουργικότητα δεν συσχετίζεται απαραίτητα με τον υψηλό δείκτη νοημοσύνης, αν και η νοημοσύνη είναι μάλλον αναγκαίος όρος για την εκδήλωσης δημιουργικής συμπεριφοράς. Παλιότερα υποστήριζαν πως οι άνδρες είναι περισσότερο δημιουργικοί από τις γυναίκες, ωστόσο η θέση των γυναικών στη κοινωνία, ή τις κοινωνίες, ήταν σαφώς μειονεκτική από κάθε άποψη.



Χαρακτηριστικά του προφίλ του δημιουργικού ανθρώπου.



1)     ενδογενής ευαισθησία σε μουσικές, μαθηματικές, λογοτεχνικές και εικαστικές εμπειρίες.

2)     τάση ασύμμετρης σκέψης το άτομο μπορεί να εντοπίζει στοιχεία τάξης μέσα στο χάος και την αταξία, τη στιγμή που άτομα υψηλής νοημοσύνης εντοπίζουν μόνο ότι είναι συμμετρικό και τακτοποιημένο σε κατάσταση τάξης και συμμετρίας.

3)     προσχολική παιδεία που έχει λάβει το άτομο από παιδί μέσα στην οικογένεια όπου ενθαρρύνθηκε η περιέργεια και δημιουργία από τη στάση ζωής των γονέων.

4)     σχολική εκπαίδευση με δάσκαλους και καθηγητές που ενθάρρυναν συχνές ερωτήσεις και έδιναν ανάλογες απαντήσεις και δεν εφάρμοζαν την απομνημόνευση της ύλης.

5)     Αστείρευτη περιέργεια, το δημιουργικό άτομο ακόμη κι όταν βρίσκεται σε προχωρημένη ηλικία, ερευνά και αμφισβητεί ακόμη και τα πλέον σταθερά δεδομένα με παιδιάστικη νοοτροπία και περιέργεια.

6)     Ανεξαρτησία από το χρόνο, για τα δημιουργικά άτομα η έννοια του χρόνου διαφέρει από την έννοια που έχουν όλοι οι άλλοι. Μπορεί να αναζητούν λύση σε ένα πρόβλημα ολόκληρη ζωή και να μην τη βρουν, ακόμη κι αν τη βρουν είναι έτοιμοι να αναθεωρήσουν τη λύση για μια ποιο δημιουργική. Συνήθως, τα δημιουργικά άτομα αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στα χρονικά όρια που τους θέτουν οι άλλοι. Για το δημιουργό ο χρόνος διαστέλλεται, ή συστέλλεται ανάλογα με την ικανοποίηση από την επιτυχία, ή την αποτυχία.

7)     Θάρρος και αφοσίωση, καθώς το δημιουργικό άτομο δεν φοβάται την αποτυχία, το κόστος, ή το χλευασμό, επειδή για το δημιουργό αυτό που πραγματικά μετράει είναι η υποκειμενική αίσθηση της σπουδαιότητας κι όχι η γνώμη των άλλων για αυτόν και το έργο του.

8)     Αγάπη για την εργασία, όποια κι αν είναι η γνώμη όλων των άλλων, η πραγματικότητα επιβεβαιώνει το γεγονός πως τα δημιουργικά άτομα- καλλιτέχνες, λογοτέχνες, εφευρέτες, εξερευνητές, επιστήμονες, ζωγράφοι, φωτογράφοι, γλύπτες, αρχιτέκτονες, κλπ εργάζονται όχι μόνο σκληρά αλλά και διαχρονικά, με συνέπεια. Η ενασχόληση με τη δημιουργία, η συνειδητή και υποσυνείδητη ενασχόληση με το δημιουργικό έργο και τους στόχους, συνεχίζεται τόσο στις ώρες εγρήγορσης, όσο και του ύπνου, σε ρυθμό συχνά πραγματικού καταναγκασμού.





Δημιουργικό κοινωνικό σύστημα

Κοινωνικά συστήματα, αλλά και υποσυστήματα, και μικρόκοσμοι όπως: επιχειρήσεις, οργανισμοί, ιδρύματα, δήμοι, κοινότητες, λέσχες, ομάδες ατόμων που διαθέτουν στη δομή τους και στο χαρακτήρα τους τα παρακάτω χαρακτηριστικά, έχουν αυξημένες πιθανότητες και δυνατότητες δημιουργικότητας και ανάπτυξης καινοτομιών από τα άτομα-μέλη τους:

1)     Απόθεμα κεφαλαίου, που επιτρέπει στο κάθε σύστημα να δίνει χρόνο, ευκαιρίες και ανάλογη, μικρή έστω οικονομική βοήθεια στα δημιουργικά άτομα για να ασχοληθούν με δημιουργικές διαδικασίες. Όταν τα άτομα είναι αναγκασμένα να ασχολούνται αποκλειστικά με την επιβίωση, δεν απομένει ούτε χρόνος, ούτε διάθεση, ούτε ενέργεια, ούτε τα ψυχοκίνητρα για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας.

2)      Ελεύθερη κοινωνία, τα άτομα, οι γνώσεις και οι πληροφορίες να κυκλοφορούν ελεύθερα, διαφορετικά οι κοινωνίες εμποδίζουν και περιορίζουν τη ποιότητα και ποσότητα της δημιουργικότητας.

3)     Σύστημα αμοιβών, διότι η δημιουργικότητα πρέπει να αμείβεται οικονομικά και κοινωνικά (απολαβές και αναγνώριση). Πολλά συστήματα αφήνουν τους καλλιτέχνες και δημιουργούς πεινασμένους, δίχως πρόνοια, τους επιστήμονες ρακένδυτους και αγνοημένους, τα εργαστήρια δίχως πόρους και γυμνά από εξοπλισμό και προσωπικό.

4)     Κλίμα ενθάρρυνσης καινοτομιών, καθώς η δημιουργικότητα και τα δημιουργικά άτομα χρειάζονται ηθική ενθάρρυνση και  ενίσχυση κι όχι τιμωρίες. Μπορεί ούτε η ιερή εξέταση να μπορέσει να εξαφανίσει τη δημιουργικότητα, όμως οι όποιοι περιορισμοί έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα.

5)     Δυνατότητες στοχαστικής απομόνωσης, διότι το δημιουργικό άτομο έχει συχνά ανάγκη για προσωπικό χώρο και ελεύθερο χρόνο για στοχασμό, έχει ανάγκη να ξεφεύγει από τη καθημερινότητα και τις πιέσεις της, έχει απόλυτη ανάγκη να μπορεί να ονειρεύεται και να οραματίζεται δημιουργικά, δηλαδή το έργο και πως θα το πραγματοποιήσει.

6)     Δημιουργία επιγόνων, δηλαδή πρέπει το σύστημα να βοηθάει στη συνέχιση της δημιουργικότητας  και να προσφέρει τα απαραίτητα για την εδραίωση δημιουργικών ομάδων, με ικανούς δασκάλους έτσι ώστε η δημιουργικότητα να μην σταματήσει στο πρώτο και τελευταίο άτομο.

7)     Εκπαίδευση εδραιωμένη στην έρευνα, διότι ένα εκπαιδευτικό σύστημα για να είναι σε θέση να προσφέρει και να ενισχύσει τη δημιουργική παραγωγή, χρειάζεται να δίνει συνεχή έμφαση στην αναζήτηση και την περιέργεια, να καλλιεργεί την ελεύθερη έρευνα. Αντίθετα, εκπαιδευτικά συστήματα, δάσκαλοι και καθηγητές που ευνοούν μόνο την απομνημόνευση, στη πράξη βάζουν φρένο στη δημιουργική διαδικασία.


Πυγή: Δρ. Γ. Πιπερόπουλος.
Από το βιβλίο: «Εφαρμοσμένη Ψυχολογία» ISBN 960-344-146-5 το οποίο ατυχώς έχει εξαντληθεί. Εκδόσεις : Ελληνικά Γράμματα, 1955.

Εγώ συμφωνώ σε όλα με το συγγραφέα και θα προσθέσω μόνο ως σχόλιο στη τελευταία παράγραφο που αναφέρεται στην εκπαίδευση,
-“άλλο γραμματική και συντακτικό, κι άλλο λογοτεχνία”!

Προσωπικά σχόλια: Γ. Γλυνός

Δεν υπάρχουν σχόλια: