Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011

Φωτογραφία & Σινεμά

Κείμενο: Γιάννης Γλυνός
Προτάσεις για ταινίες, με πολύ καλή φωτογραφία



Ανάμεσα στη ζωγραφική και το κινηματογράφο, στέκεται στη κυριολεξία η
φωτογραφία. Φτωχή, ταπεινή, αδύναμη, «επιφανειακή», εύκολη, άχρηστη
ίσως.
Προσθέστε κι ότι άλλο υποτιμητικό, ή αποθεωτικό σκεφτείτε.
Με όλα αυτά και την ακινησία της όμως η φωτογραφία μας στέλνει
αδιάβαστους ως προς το τι τελικά είναι η φωτογραφική τέχνη.
Δεν θα βρούμε φωτογραφίες με τη φήμη και την αξία της Joconda του Da
Vinci, ούτε που να έχουν τιμηθεί με χρυσούς Λέοντες, ή χρυσά Oscar. Το
πολύ να διακριθούν σε κάποιο διαγωνισμό με συμβολικό έπαθλο.
Τα τελευταία χρόνια είναι αλήθεια πως κάποιες φωτογραφίες έχουν κτυπήσει
θεαματικά νούμερα στο χρηματιστήριο της τέχνης, όμως είναι ελάχιστες σε
σύγκριση με τα άλλα έργα τέχνης. Οι περισσότεροι παραδοσιακοί
«φιλότεχνοι» σνομπάρουν διακριτικά τις φωτογραφίες.
Η φτωχή και ασήμαντη φωτογραφία, είναι στενή συγγενής του
κινηματογράφου, αποτελεί καρέ προς καρέ τη βάση του. Χωρίς τα 24 καρέ
ανά δευτερόλεπτο δεν υπάρχει κινηματογράφος, είναι γνωστό.
Μήπως όμως δεν είναι και τόσο φτωχός συγγενής η φωτογραφία; Στη
πραγματικότητα υπάρχουν φωτογράφοι που έχουν ασχοληθεί αποκλειστικά με
τη κινούμενη φωτογραφία και έχουν τιμηθεί διεθνώς στο ανώτατο επίπεδο.
Υπάρχουν ταινίες που είτε έχουν διασωθεί από την άριστη φωτογραφία, ή μας
συγκίνησαν απλά και μόνο γιατί πλάνο προς πλάνο ήταν αριστουργήματα.
Στη πράξη ο φωτογράφος κινηματογράφου είναι αναγκασμένος να αναδείξει
την ατμόσφαιρα μιας ταινίας, να συνεργασθεί με ομάδες άλλων τεχνικών, να
προβλέψει και να σχεδιάσει με προσοχή τους φωτισμούς και τις κινήσεις του
φακού, τις γωνίες λήψεις, τις διαβαθμίσεις των χρωμάτων και των γκρίζων.
Πρέπει να μεταφράζει τις ιδέες του σκηνοθέτη και το σενάριο σε αλληλουχία
φωτογραφικών εικόνων, που θα αντέχουν και θα έχουν συνοχή και μετά το
μοντάζ. Πάνω από όλα ο φωτογράφος θα πρέπει να πειθαρχήσει στον
οικονομικό προγραμματισμό και τις γενικότερες ανάγκες και ιδιαιτερότητες της
ταινίας. Όμως έχει στο πλάι του πολλά περισσότερα τεχνικά μέσα από κάθε
άλλο φωτογράφο, και σίγουρα είναι πάνοπλος συγκριτικά με τον ερασιτέχνη.
Μια εμπορική φωτογραφία, όσο κι αν είναι αποτέλεσμα συνεργασίας πολλών
τεχνικών, είναι πολύ ποιο απλή στην εκτέλεση από το γύρισμα μιας ταινίας,
οπουδήποτε κι αν γίνει αυτό. Και μπορεί το γύρισμα να γίνεται στη ζούγκλα,
στην έρημο, στη πόλη, σε ένα σπίτι, σε ένα μέγαρο, σε ένα υποβρύχιο, στα
όρη και τα βουνά, στον αέρα, ή στη θάλασσα. Οπουδήποτε απαιτήσει ο
σκηνοθέτης και το σενάριο θα πρέπει ο φωτογράφος να βρει λύσεις τεχνικές
και αισθητικές, που να μπορούν να εφαρμοστούν μέσα στα πλαίσια των
αναγκών της ταινίας.

Φωτογραφική μνήμη
Τα πρώτα χρόνια της ανύπαρκτης φωτογραφικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα
του 1966-70 δεν είχαμε ούτε καν τεχνικά βιβλία. Μόνο πανάκριβα περιοδικά
εκλαϊκευμένης φωτογραφίας ερχόντουσαν, κι όχι πάντα.
Ο κινηματογράφος με τη μαγεία του και τη μεγάλη οθόνη ήταν ο μόνος
τρόπος να δούμε φωτογραφίες σε μεγάλο μέγεθος, έστω και κινούμενες
καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα παγώματος ενός καρέ χωρίς να καεί το φιλμ.
Έστω κι αν το σενάριο, ο λόγος, η ηθοποιοί, τα τοπία, η μουσική μας πήγαιναν
πολύ ποιο μακριά και μας αποσπούσαν τη προσοχή από το κάδρο της
φωτογραφίας, τα κινηματογραφικά πλάνα υπήρξαν από τα πρώτα
φωτογραφικά ερεθίσματα. Σιγά-σιγά, μια βάση από αξιόλογες ταινίες, με
θαυμάσια φωτογραφία, ασπρόμαυρη αρχικά, πέρασαν την αισθητική τους
στους φωτογράφους μας που τα χρόνια αυτά ήταν οι περισσότεροι
«αυτοδίδακτοι». Αν μπορούμε να το πούμε αυτό μετά από τόσες
φωτογραφίες που πέρασαν με ρυθμό 24pfs ( 24 καρέ ανά δευτερόλεπτο).
Οι φωτογραφίες αυτές βρίσκονται βαθιά στο υποσυνείδητο και ανασύρονται
αυτόματα, χωρίς καμιά προσπάθεια πριν κάθε λήψη. Αυτές μας έχουν
οδηγήσει σε μια αισθητική συνισταμένη κάθε φορά που σηκώνουμε τη μηχανή
για να βγάλουμε μια φωτογραφία. Η φωτογραφική μας μνήμη ενισχύεται κάθε
φορά που θα παρακολουθήσουμε μια ταινία με πολύ καλή φωτογραφία.
Βελτιώνεται έτσι η αισθητική μας, πέρα από το ότι θα περάσουμε δυο
ευχάριστες ώρες.
Βγαλμένες μέσα τα βάθη της μνήμης και της ψυχής, είναι οι ταινίες που
αγάπησα. Μεγάλωσα με αυτές. Λόγο άγνοιας κάποιες δεν τις εκτίμησα εξ
αρχής, όπως το Δράκο του Ν. Κούνδουρου. Άλλες, τις αγάπησα άμεσα, και ας
μην ήξερα στην αρχή παρά ελάχιστα για το κινηματογράφο και τη
φωτογραφία γενικότερα. Αγαπώ το κινηματογράφο, παρακολουθώ ταινίες
συχνά έχω καταγράψει και πολλές πρόσφατες με θαυμάσια φωτογραφία.
Σαν ευχάριστο μάθημα λοιπόν θα προτείνω να παρακολουθήσετε τις ταινίες
της λίστας που παραθέτω.
Αν τις έχετε δει, προσπαθήστε να τις δείτε ξανά. Αν τις βρείτε σε ψηφιακή
μορφή για κατ’ οίκον προβολή, δοκιμάστε να απομονώσετε μόνο τη
φωτογραφία, κόψτε τους υπότιτλους, τολμήστε να κόψετε και τον ήχο,
πράγμα που γίνεται εύκολα. Παγώστε τα καρέ που σας εντυπωσιάζουν, ή σας
αρέσουν πολύ. Αν δεν τις έχετε δει ποτέ, θα μαγευτείτε στη πρώτη προβολή
και τη δεύτερη φορά θα είναι ποιο εύκολο να καταλάβετε με ποιο τρόπο η
φωτογραφία, καρέ προς καρέ συμμετέχει στη μαγεία της 7ης Τέχνης.
Στην έρευνα που ξεκίνησα από αγάπη στη φωτογραφία και τον
κινηματογράφο και μετά από πολλές ώρες διαπίστωσα ότι δεν αναφέρονται
πάντα στους συντελεστές οι φωτογράφοι-κινηματογραφιστές ή οι διευθυντές
φωτογραφίας. Όμως είναι εκπληκτικό να διαπιστώνει ο ερευνητής πως
θαυμάσιοι φωτογράφοι άρχισαν να διακρίνονται από τις πρώτες τους ταινίες,
πως έχουν εργαστεί με πολλούς σκηνοθέτες και σε πάρα πολλές ταινίες.
Πολλοί από αυτούς έχουν δημιουργήσει «ιστορία» στην έβδομη τέχνη έχοντας
εργαστεί σε περισσότερες ταινίες από όσες έχουν γυρίσει μεγάλοι και διάσημοι
σκηνοθέτες. Θα δούμε το όνομα τους (cinematographer) να
αναφέρεται στις κριτικές όχι συχνά, η φωτογραφία όμως τους οφείλει πάρα πολλά.
Εύχομαι καλές προβολές για τις μακριές κρύες νύχτες του χειμώνα.

Γιάννης Γλυνός

Έλληνες σκηνοθέτες και Ελληνικές ταινίες
Αρχή λοιπόν με Ελληνικά αριστουργήματα.
Νίκος Κούνδουρος: «Μικρές Αφροδίτες», φωτογραφία του Giovanni
Variano
«Δράκος» φωτογραφία του Κώστα Θεοδωρίδη

Ροβήρος Μανθούλης: «Μπλουζ με σφιγμένα τα δόντια» Φωτογραφία των:
Φώτη Μεσθεναίου, Λουί Σουλάνε

Θεόδωρος Αγγελόπουλος: «Το λιβάδι που δακρύζει», φωτογραφία Ανδρέα
Σινάνου
«ταξίδι στα Κύθηρα», και «ο θίασος» η φωτογραφία είναι του Γιώργου
Αρβανίτη

Μιχάλης Κακογιάννης: «Στέλλα» φωτογραφία Κώστα Θεοδωρίδη,
«Ηλέκτρα», και «Αλέξης Ζορμπάς» φωτογραφία Ουώλτερ Λάσσαλυ

Κώστας Φέρρης: «Ρεμπέτικο», φωτογραφία Τάκη Ζερβουλάκου
«Εξόριστος στη κεντρική λεωφόρο» φωτογραφία του Σάκη Μανιάτη
Αλέξης Δαμιανός: «Ευδοκία» φωτογραφία Χρήστος Μάνγκος
Μια λατέρνα, μια ζωή.


Σκηνοθέτες και ταινίες από όλο το κόσμο
Jules Dassin: «Never on Sunday», «Feadra», « He Who Must Die»
φωτογραφία Jacques Natteau,
«Rififi» φωτογραφία Rene G. Vuattoux
«Topkapi» φωτογραφία Henri Alekan

Ingmar Bergman: «7η σφραγίδα» φωτογραφία του Gunnar Fischer,
«μέσα από το ραγισμένο καθρέφτη» «πυγή των παρθένων», «Φανή και
Αλέξανδρος» φωτογραφία του Sven Nykvist, τιμημένου δυο φορές με oscar

Federico Fellini: όλες οι ταινίες του έχουν πολύ καλούς φωτογράφους,
ξεχωρίζουν: «la strada» φωτογραφία των Otello Martelli &
Carlo Carlini
« 8½» φωτογραφία Gianni Di Venanzo
«Dolce Vita» φωτογραφία Otello Martelli
«σατυρικό» & «amarcord» φωτογραφία Giuseppe Rotunno

Michelangelo Antonioni: « blow-up» & «il deserto rosso» φωτογραφία
Carlo Di Palma
«Zabriskie Point» φωτογραφία Alfio Contini
«il grido» φωτογραφία Gianni Di Venanzo

Liliana Cavani: «ο θυρωρός της νύχτας» φωτογραφία Alfio Contini

Alfred Hitchcock: «Jamaica Inn» φωτογραφία Bernard Knowles & Harry
Stradling
«Psycho» φωτογραφία John L. Russell
«I confess» φωτογραφία Robert Burks
«Frenzy» φωτογραφία Gilbert Taylor & Leonard J. South
«Notorious» φωτογραφία Ted Tetzlaff

Jean-Jacques Annaud: «το όνομα του ρόδου» φωτογραφία Tonino Delli
Colli
«πόλεμος για τη φωτιά» φωτογραφία Claude Agostini

Jean-Jacques Beineix: .«Diva» & «La Lune dans le caniveau» φωτογραφία
Philippe Rousselot

Terrence Malick: «The Thin Red Line» φωτογραφία John Toll «The New
World» φωτογραφία Emmanuel Lubezki

Sidney Lumet: «the hill» & «Equus» φωτογραφία Oswald Morris
«The Pawnbroker» & «Long Day's Journey Into Night» φωτογραφία Boris
Kaufman

Stanley Kubrick: «Dr. Strangelove» φωτογραφία Gilbert Taylor (έχει
συνεργαστεί σε πάρα πολλές γνωστές ταινίες)
«A Space Odyssey» φωτογραφία Geoffrey Unsworth
« A Clockwork Orange» & « Barry Lyndon» φωτογραφία John Alcott

Andrei Tarkovsky: «Andrei Rublev» &«Solaris», φωτογραφία Vadim Yusov
« The Sacrifice» φωτογραφία Sven Nykvist

Michael Mann: «The Last of the Mohicans» φωτογραφία Dante Spinotti

Charlie Chaplin: « The Gold Rush» φωτογραφία Roland Totheroh
« modern times» Φωτογραφία Ira H. Morgan& Roland Totheroh
«The Great Dictator» Karl Struss & Roland Totheroh
«Limelight» φωτογραφία Karl Struss

Cecil B. DeMille: «The Ten Commandments» φωτογραφία Loyal Griggs

David Lean: «Ryan's Daughter»& «Lawrence of Arabia» φωτογραφία
Freddie Young
«Doctor Zhivago» φωτογραφία Nicolas Roeg - Freddie Young

Ridley Scott: «Blade Runner» φωτογραφία Jordan Cronenweth
«Alien» φωτογραφία Derek Vanlint

Michael Radford: «1984» φωτογραφία Roger Deakins
«The Merchant of Venice» φωτογραφία Beno?t Delhomme

Luchino Visconti: «Death in Venice» φωτογραφία Pasqualino De Santis
«La terra trema» φωτογραφία Aldo Graziati

Joseph Losey: «The Assassination of Trotsky» φωτογραφία Pasqualino De
Santis
«The Servant» φωτογραφία Douglas Slocombe


Robert Wise: «The Sand Pebbles» φωτογραφία Joseph MacDonald


Edward Dmytryk: «The Young Lions» φωτογραφία Joseph MacDonald


John Ford: «My Darling, Clementine» φωτογραφία Joseph MacDonald

Elia Kazan: « Viva Zapata» φωτογραφία Joseph MacDonald
«On the Waterfront» φωτογραφία Boris Kaufman
«A Streetcar Named Desire» φωτογραφία Harry Stradling
«America, America» φωτογραφία Haskell Wexler

Orson Welles: «Citizen Kane» φωτογραφία Gregg Toland
«Macbeth» φωτογραφία John L. Russell
«The Trial» φωτογραφία Edmond Richard
«The Third Man» φωτογραφία Robert Krasker

Martin Ritt: «The Spy Who Came in from the Cold» φωτογραφία Oswald
Morris « Hombre» φωτογραφία James Wong Howe
Oldrich Lipsky: «Lemonade Joe» φωτογραφία Vladimyr Novotny
Michael Powell: «49th Parallel» φωτογραφία Freddie Young

Fritz Lang: «Metropolis» φωτογραφία των : Karl Freund
Gunther Rittau
Walter Ruttmann
«The Tiger of Eschnapur» & «The Indian Tomb»
φωτογραφία Richard Angst
«Μ- Murder» φωτογραφία Fritz Arno Wagner

James B. Harris: «The Bedford Incident» φωτογραφία Gilbert Taylor

Wim Wenders:
«Alice in the Cities» & «Paris, Texas» φωτογραφία Robby Muller
«Wings of Desire» φωτογραφία Henri Alekan
«Buena Vista Social Club» φωτογραφία Jorg Widmer
«Faraway, So Close!» φωτογραφία Jurgen Jurges

Werner Herzog:
«Aguirre, the Wrath of God» & « Fitzcarraldo» φωτογραφία Thomas Mauch
«Nosferatu the Vampyre» Φωτογραφία Jorg Schmidt-Reitwein
«Cobra Verde» φωτογραφία Viktor Ruzicka

John Carpenter: «Eyes of Laura Mars» φωτογραφία Victor J. Kemper
«The Thing» φωτογραφία Dean Cundey

William Wyler : «Ben-Hur» φωτογραφία Robert L. Surtees
«The Collector»

Lewis Milestone:
«All Quiet on the Western Front» φωτογραφία Arthur Edeson (πολλές ταινίες)

Frank Lloyd: «Mutiny on the Bounty (1935)» φωτογραφία Arthur Edeson

Howard Hawks:
«Sergeant York» Φωτογραφία Sol Polito
«The Thing from Another World» φωτογραφία Russell Harlan

Harry O. Hoyt: «The Lost World (1925)» φωτογραφία Arthur Edeson

Nicolas Roeg: «The Man Who Fell to Earth» φωτογραφία Anthony B.
Richmond
«Castaway» Φωτογραφία Harvey Harrison


John Frankenheimer:
«Grand Prix» φωτογραφία Lionel Lindon
«Birdman of Alcatraz» φωτογραφία Burnett Guffey

James Cameron: «Aliens» φωτογραφία Adrian Biddle «The Terminator»
φωτογραφία Adam Greenberg, «The Abyss» Mikael Salomon « True Lies»
Russell Carpenter «Avatar» φωτογραφία Mauro Fiore

Barry Levinson: «Sphere» φωτογραφία Adam Greenberg

Sergei Bondarchuk: «War and Peace (1965)».
«Othello» φωτογραφία Yevgeni Andrikanis

Sergei Eisenstein: «Strike», « Alexander Nevsky», «The Battleship
Potemkin» φωτογραφία Eduard Tisse « Ivan the Terrible» φωτογραφία Andrei
Moskvin & Eduard Tisse

Laurence Olivier: «Hamlet (1948)» φωτογραφία Desmond Dickinson
«Richard III» Otto Heller

Carl Theodor Dreyer: «The Passion of Joan of Arc» φωτογραφία Rudolph
Mate « Day of Wrath» φωτογραφία Karl Andersson

Clint Eastwood: «The Bridges of Madison County» φωτογραφία Jack N.
Green «Million Dollar Baby», «Flags of Our Fathers» « Letters from Iwo Jima»
φωτογραφία Tom Stern

Nicholas Ray: «Johnny Guitar» φωτογραφία Harry Stradling «55 Days at
Peking» φωτογραφία Jack Hildyard

Norman Jewison: «The Thomas Crown Affair» φωτογραφία Haskell Wexler
«The Cincinnati Kid» φωτογραφία Philip H. Lathrop
«The Russians Are Coming» φωτογραφία Joseph F. Biroc

Marlon Brando: «One-Eyed Jacks» φωτογραφία» Charles Lang

Billy Wilder: «Some Like It Hot» φωτογραφία Charles Lang

Hiroshi Teshigahara: «The Woman in the Dunes» φωτογραφία Hiroshi
Segawa

Akira Kurosawa: «Rashomon» , « Yojimbo» φωτογραφία Kazuo Miyagawa
Takao Saito
« Seven Samurai»,
« Throne of Blood» φωτογραφία Asakazu Nakai
« Ran» φωτογραφία Asakazu Nakai,Takao Sait, Masaharu Ueda
«The Hidden Fortress» φωτογραφία Kazuo Yamasaki
« Dodes'ka-den» φωτογραφία Yasumichi Fukuzawa-Takao Saito
«Dreams» φωτογραφία Masaharu Ueda-Takao Saito

Masaki Kobayashi: «Harakiri» «Samurai Rebellion» φωτογραφία Kazuo
Yamada

Gillo Pontecorvo: «Burn!», «The Battle of Algiers» φωτογραφία Marcello
Gatti

James Whale: «Frankenstein (1931)» φωτογραφία Arthur Edeson

Steven Spielberg: «Schindler's List», « Saving Private Ryan», «A.I.
Artificial Intelligence» φωτογραφία Janusz Kami?ski

Wolfgang Petersen: «Das Boot» φωτογραφία Jost Vacano
«The Perfect Storm» φωτογραφία John Seale

F. W. Murnau: «Nosferatu» φωτογραφία Fritz Arno Wagner-Gunther
Krampf

William Dieterle:
«The Hunchback of Notre Dame (1939)» φωτογραφία Joseph H. August
«Juarez» φωτογραφία Tony Gaudio

Roman Polanski: «Cul-de-Sac» φωτογραφία Gilbert Taylor

Andrzej Wajda: «Ashes and Diamonds» φωτογραφία Jerzy Wojcik
«Landscape After the Battle» φωτογραφία Zygmunt Samosiuk

Quentin Tarantino: «Pulp Fiction» φωτογραφία Andrzej Sekula

Luis Bunuel: «Los Olvidados» φωτογραφία Gabriel Figueroa
«Land Without Bread» φωτογραφία Eli Lotar

David Lynch: «The Elephant Man», «Dune» φωτογραφία Freddie Francis

David Cronenberg: «Spider» φωτογραφία Peter Suschizky

Alexander Dovzhenko: «Earth» φωτογραφία Danylo Demutsky

Dusan Makavejev:
«Man is Not a Bird» φωτογραφία Aleksandar Petkovic
«Sweet Movie» φωτογραφία Pierre Lhomme
«Montenegro» φωτογραφία Tomislav Pinter

Hall Bartlett: «Jonathan Livingston Seagull» φωτογραφία Jack Couffer
Grigori Chukhrai: «The Forty-First» φωτογραφία Sergey Urusevsky

Jan Kadar: «The Shop on Main Street» φωτογραφία Vladimyr Novotny

Richard Lester: «A Hard Day's Night» φωτογραφία Gilbert Taylor
«Help!» φωτογραφία David Watkin

Mike Nichols: «Catch-22» φωτογραφία David Watkin

Sidney J. Furie: «The Ipcress File» φωτογραφία Otto Heller
«The Appaloosa» φωτογραφία Russell Metty (πάρα πολλές ταινίες)

Emir Kusturica: «Time of the Gypsies», «Arizona Dream» φωτογραφία
Vilko Fila
Mikhail Kalatozov: «The Cranes Are Flying» φωτογραφία Sergey Urusevsky

Robert Aldrich: «Vera Cruz» φωτογραφία Ernest Laszlo

Stanley Kramer: «Judgment at Nuremberg», «It's a Mad, Mad, Mad, Mad
World» φωτογραφία Ernest Laszlo

Laszlo Benedek: «The Wild One» φωτογραφία Hal Mohr

Dario Argento: «Suspiria» φωτογραφία Luciano Tovoli

Peter Bogdanovich: «Paper Moon» φωτογραφία Laszlo Kovacs

Dennis Hopper: «Easy Rider» φωτογραφία Laszlo Kovacs

Michael Haneke: «The Piano Teacher» φωτογραφία Christian Berger

Arthur Penn: «Bonnie and Clyde» φωτογραφία Burnett Guffey
«The Chase» φωτογραφία Joseph LaShelle - Robert L. Surtees

John Schlesinger: «Midnight Cowboy» φωτογραφία Adam Holender

Martin Ritt: «The Spy Who Came in from the Cold» φωτογραφία Oswald
Morris "Hombre" φωτογραφία James Wong Howe
Delbert Mann: «Desire Under the Elms» φωτογραφία Daniel L. Fapp

Joshua Logan: ««Picnic»» φωτογραφία του James Wong Howe

Richard Brooks: «Looking for Mr. Goodbar» φωτογραφία William A. Fraker

Roland Joffe: «The Mission» φωτογραφία Chris Menges

Kevin Costner: «Dances with Wolves» φωτογραφία Dean Semler

Mel Gibson: « Apocalypto» φωτογραφία Dean Semler

John Huston: «The Misfits» φωτογραφία Russell Metty




Δεν υπάρχουν σχόλια: