Φωτογραφία & Κατάθλιψη

Διασκέδαση για το δημιουργό, είναι η αισθητική απόλαυση, με αυτή καταπολεμά τη κατάθλιψη. 

Ο καθένας με τα όπλα του

Οι αγωνίες και οι φόβοι για το μέλλον μας επηρεάζουν όλους. 
Ο καθένας κουβαλάει το δικό του σταυρό που βαραίνει ολοένα περισσότερο από τις συνθήκες τη μαυρίλα και την απογοήτευση.
Ο δημιουργός μπορεί να πετάει στα σύννεφα, αλλά αντλεί έμπνευση από το καταθλιπτικό τοπίο, ανήκει στο κοινωνικό σύνολο και έχει εικόνα για όσα συμβαίνουν γύρω του.

Για κάποιο «άγνωστο» λόγο ο δημιουργός προσπαθώντας να απαλλαγεί από το δικό του σταυρό και τη ζοφερή εικόνα έστω και για λίγο, κάθεται και ασχολείται με την «άχρηστη» δική του τέχνη. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί "αντιπαραγωγικό", φυγομαχία ίσως. 
Αλλά είναι θέμα επιβίωσης.

Όσο ποιο πιεστική είναι η κατάθλιψη τόσο ποιο έντονα αντιδρά ο δημιουργικός άνθρωπος. Αναρχία, ακαταστασία, φόβος, πόνος, δυστυχία, αδικία, αγωνία, ανασφάλεια, ανέχεια, επικρατούν σε περιόδους ανάσχεσης της παραγωγής και της οικονομίας.
Ο άνθρωπος αισθάνεται την ανάγκη να βρει καινούριες ισορροπίες και μια εξήγηση για το ποιο λόγο μπορεί να έχει η ζωή, ειδικά σε αυτή τη περίοδο.
Ο δημιουργικός άνθρωπος, διαφέρει από τον κοινό στο ότι αισθάνεται έντονη την ανάγκη να καταφύγει στη τέχνη του για να ξεφύγει από τη κατάθλιψη, έστω και πρόσκαιρα.
Έστω και για λίγο χρόνο, όσο διαρκεί ένα βιβλίο, μια ταινία, η προβολή μιας φωτογραφίας, ένα θεατρικό έργο, η κουβέντα με ένα φιλαράκι.



Σε κάθε κρίση όλοι αντιδρούμε αλλά ο καθένας πολεμά με τα όπλα του.
Άλλος το ρίχνει στο γλέντι, και καλά κάνει. Άλλος στη τέχνη, γιατί ο άνθρωπος δεν θέλει μόνο ψωμί για να ζήσει.
Ο άλλος στρέφεται με όλη του τη δύναμη στη δουλειά, τα δεδομένα και τους αριθμούς, και πολύ σωστά αν αυτό τον κάνει να ξεχνάει.
Κάποιος άλλος πέφτει με τα μούτρα στο διάβασμα, κι άλλος στις σχέσεις.
Τίποτα δεν είναι λάθος και δεν είναι ώρα για να κρίνουμε τι κάνει ο καθένας. 
Σημασία έχει να αλλάξει η ατμόσφαιρα.

Σε περιόδους κρίσης η ζωή κυλά χωρίς χαρά και ενδιαφέροντα. 
Αυτό λειτουργεί σωρευτικά και θα είναι καταστροφικό αν μας πάρει από κάτω κι αν συνεχιστεί για μεγάλο διάστημα.
Κανένας δεν θέλει να ζήσει πάλι στην εποχή της κατάθλιψης που με λίγο ψάξιμο στην ιστορία, θα δούμε τη πορεία της και τα αποτελέσματα.

Φωτογραφία και κατάθλιψη




Η φύση της φωτογραφίας είναι καταθλιπτική, σίγουρα δεν προκαλεί χαρά. Κι αν κάποιος χαμογελάσει, θα είδε πέρα από την άκρη της απελπισίας.
Depression, ήταν μια τρομερά δυσάρεστη εποχή που έζησε ο Αμερικάνικος λαός. 
Ήταν μια περίοδος που έγινε παγκοσμίως γνωστή από τις σχετικές φωτογραφίες με θέμα τη φτώχεια και την ανέχεια.
Ειδικά οι αγρότες του νότου έζησαν πολύ έντονα το φαινόμενο που ακολούθησε την οικονομική κατάρρευση. Ήταν ένα κραχ αναπόφευκτο και προδιαγεγραμμένο χάρη στην απληστία για περισσότερα κέρδη. Ένα κραχ που βύθισε τον κόσμο στη μαυρίλα και την απογοήτευση καθώς το ντόμινο πέρασε τη κρίση και σε άλλους λαούς. 
Και τώρα η ιστορία κάνει πάλι κύκλο, σαν τις εποχές του έτους!

Το γέλιο, η χαρά και η διάθεση για εργασία χάθηκαν! 
Όπως και σήμερα, το 2011, εδώ, στην Ελλάδα, αλλά και λίγο ποιό έξω από όσα ακούμε.

Τη περίοδο αυτή κανένας δε γελά, ελάχιστοι εργάζονται και όλοι οργίζονται. Δεν είναι μοναδικό φαινόμενο της αμερικάνικης ιστορίας αυτό. Η ιστορία διδάσκεται, δεν διδάσκει. Τη κατάθλιψη θα τη ζήσουμε και πάλι, τη ζούμε ήδη μαζί με την αγανάκτηση.

Ίσως περισσότεροι λαοί αυτή τη φορά ζήσουν και πάλι κάτω από το όριο της φτώχειας. Κι όμως οι λογικοί και ευαίσθητοι κοινωνικά επιστήμονες φώναζαν πως είμαστε πάρα πολλοί για αυτή τη γη και οι έχοντες έχουν γίνει υπερβολικά άπληστοι και επιταχύνουν ένα διόλου απίθανο δραματικό τέλος.

Depression λοιπόν.

Ήτανε μια περίοδος που επηρέασε το κόσμο και σημάδεψε αισθητικά και ιστορικά τη πορεία της φωτογραφίας, τους φωτογράφους, αλλά και τις άλλες τέχνες .

Ποιο ήτανε το μήνυμα αυτής της δημιουργικής εποχής; Πολύ απλά να δείξει πως η δική μας κατάθλιψη ίσως να είναι ποιο εύπεπτη, ποιο ήπια, από αυτή των ηρώων που προβάλλονται στις φωτογραφίες.
Βασικός στόχος των φωτογραφιών αυτών ήτανε να ευαισθητοποιήσουν τους έχοντες ότι οι μη έχοντες που έχουν φτάσει στα έσχατα όρια εξαθλίωσης είναι ικανοί για όλα, γιατί δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Κι ο Γιάννης Αγιάννης πάντα επίκαιρος πάλι αυτός μας οδηγεί.


Όλα είναι εμπορεύσιμα



Σήμερα οι περισσότερες σημαντικές φωτογραφίες της εποχής αυτής βρίσκονται σε μουσεία και συλλογές. Κάποιες φωτογραφίες αλλάζουν ιδιοκτήτες έναντι πολλών δολαρίων και έχουν γίνει εμπορεύσιμο είδος, όπως όλα.
 Σημασία έχει ότι υπήρξαν αυτές οι φωτογραφίες γιατί κάποιοι κατανόησαν τη δύναμη της φωτογραφίας να δείχνει δίχως λόγια. Έτσι κάποιοι διορατικοί ανάθεσαν έναντι αμοιβής τις φωτογραφήσεις σε άξιους φωτογράφους της εποχής για να ευαισθητοποιήσουν το κοινό.
 Επειδή η κυρίαρχη ατμόσφαιρα της εποχής ήταν η κατάθλιψη, το κίνημα ονομάστηκε έτσι (depresion) και πέτυχε μέχρι ένα σημείο τους στόχους του. Η οικονομία πήρε το επάνω της και με την εργασία που βρήκαν οι εργάτες στην πολεμική βιομηχανία (2ος παγκόσμιος πόλεμος, new deal).

Τα κοινά γνωρίσματα των φωτογραφιών της εποχής είναι τα γκρίζα εξαθλιωμένα καταλύματα, εγκαταλειμμένα χωράφια, ρημαγμένη γη και φτωχοί αγρότες, άνεργοι πρώην εργάτες, άνθρωποι με απλανή βλέμματα που κοιτάζουν μακρυά κι αφηρημένα, μελαγχολικά πρόσωπα, γκρίζα τοπία, ξεχαρβαλωμένα βαρυφορτωμένα αυτοκίνητα, παράγκες, σπίτια ρημαγμένα, χωράφια εγκαταλειμμένα, σκουριασμένες μηχανές , μπαλωμένα ρούχα, σαν αυτά που σήμερα τα βλαστάρια μας πληρώνουν ποιο ακριβά από τα καινούρια επειδή έχουν επώνυμο! 

Περισσότερες φωτογραφίες



Η φωτογραφική μηχανή, ψηφιακή κυρίως σήμερα, μαζί με το κινητό τηλέφωνο
και internet είναι πολύ ισχυρά εργαλεία επικοινωνίας στα χέρια των ανθρώπων.
 Σε περιόδους κρίσης η φωτογραφία μπορεί να συνδράμει στη καταγραφή
γεγονότων και στην ενημέρωση, αρκεί να πει την αλήθεια (αυτή που οίδε ο
φωτογράφος) όσο άσχημη ή πικρή κι αν είναι.
Η φωτογραφία είναι μια προσιτή δημιουργική διέξοδος στις αγωνίες και
ανασφάλειες του κόσμου. Δεν απαιτεί πολλές γνώσεις, θέλει λίγο ελεύθερο
χρόνο, μια ψηφιακή μηχανή, λίγη ευαισθησία και παρατηρητικότητα.
 Η ποιο εύκολη δημιουργική απασχόληση προσφέρεται από τη χρήση μιας
φωτογραφικής μηχανής, που ίσως κοστίζει 100-150€, ή από ένα κινητό
τηλέφωνο με ενσωματωμένη φωτογραφική μηχανή.
Οι φωτογραφίες που μπορεί να πάρει ο καθένας μπορούν να πετάξουν στην άλλη
άκρη του κόσμου για να δείξουν καταστάσεις και πράγματα που άλλοι
φαντάζονται, ή αδυνατούν να πιστέψουν ότι μπορεί να συμβαίνουν.

 Η σχέση των λαών της γης με τη φωτογραφία διαφέρει και έχει ενδιαφέρον όταν
βλέπουμε τους Γιαπωνέζους πχ πως χρησιμοποιούν τη φωτογραφία.
 Η σχέση του Έλληνα με τη φωτογραφία είναι περισσότερο εγκεφαλική,
καταθλιπτική έτσι κι αλλιώς. 
Παραμένει όμως μια σχέση ευαισθησίας και
προσωπικής προβολής του εσωτερικού κόσμου του φωτογράφου.
 Η μόνη δυσκολία για να πάρουμε φωτογραφίες σαν αυτές της περιόδου της Αμερικάνικης κατάθλιψης, 
είναι ότι εδώ έχουμε ήλιο, και αέρα, και γαλάζιο ουρανό (Ελληνικό φως). 
Εδώ συμβαίνουν καθημερινά μυριάδες ετερόκλητα και
ασυνάρτητα για άλλους λαούς γεγονότα. Ε λοιπόν, πολύ δύσκολα παθαίνεις
κατάθλιψη με αυτό τον ουρανό και αυτό το λαό!
Για να δείξουμε τις φωτογραφίες μας, ούτε καν οι εκτυπώσεις δεν είναι πλέον
πρόβλημα αφού προσφέρονται στο διαδίκτυο δωρεάν χώροι αποθήκευσης για
προβολή χωρίς ιδιαίτερες διατυπώσεις . Ασφαλώς κάποια βασικά χαρακτηριστικά
της ψηφιακής φωτογραφίας διαφοροποιούνται, όμως το κόστος φωτογράφησης
και προβολής έχει περιοριστεί σημαντικά και δεν είναι απαγορευτικό όπως άλλες
εποχές.

Μαυρίλα

 Ο καθένας μπορεί σήμερα να ξεκολλήσει από τη μαυρίλα των ΜΜΕ, την
αποβλάκωση της τηλεόρασης και το άραγμα στο καναπέ για να φωτογραφήσει τη
ζωή, το δρόμο, τη φύση, τις συγκεντρώσεις και τις κοινωνικές εντάσεις και
διεκδικήσεις, γιατί όχι; Η ζωή εκεί έξω από μόνη της μπορεί να μας αλλάξει τη
διάθεση και η φωτογραφική μηχανή αρκεί για να δείξουμε χωρίς λόγια τι
συμβαίνει.
Ο κίνδυνος που διαφαίνεται είναι η υπέρ-πληροφόρηση από τις πολλές
περισσότερες φωτογραφίες, ο κορεσμός κι η επερχόμενη αδιαφορία.
Βγείτε όμως έξω και φωτογραφείστε, χρησιμοποιείστε το διαδίκτυο και τη
ψηφιακή τεχνολογία για να μοιραστείτε το φορτίο αφού έτσι θα ελαφρώσει και
το βάρος του γιατί δεν είμαστε μόνοι μας.
Εμείς οι φωτογράφοι οφείλουμε, μπορούμε και πρέπει να καταγράψουμε με το φακό μας
όλα όσα μοναδικά συμβαίνουν και θα συμβούν γιατί τελικά πρέπει να θυμόμαστε
για να μην επαναλαμβάνουμε αυτά τα τραγικά λάθη.

Γιάννης Γλυνός